Niebezpiecznie niski poziom żelaza we krwi

Żelazo we krwi

Żelazo to pierwiastek niezbędny do prawidłowego funkcjonowania organizmu, chociaż jego zawartość w ciele człowieka to ok. 4-5g. Niebezpiecznie niski poziom żelaza we krwi jest groźny dla organizmu. Żelazo przetworzone z pokarmów jest wchłaniane w dwunastnicy oraz w jelicie cienkim i magazynowane w szpiku kostnym, wątrobie i w śledzionie. Poziom żelaza bada się poprzez sprawdzenie jego zawartoście we krwi. Żelazo za niskie grozi wieloma konsekwencjami i konieczna jest w tym przypadku konsultacja lekarza.

Rola żelaza w organizmie

• żelazo zawarte w hemoglobinie we krwi wiąże tlen w płucach i transportuje go do wszystkich komórek
• żelazo w szpiku kostnym jest wykorzystywane do produkcji czerwonych krwinek
• jako składnik mioglobiny (białko występujące w mięśniach) umożliwia pobieranie tlenu niezbędnego do pracy mięśniach
• wspomaga pracę układu nerwowego
• wspomaga pracę układu odpornościowego
• właściwości przeciwutleniające żelaza wspomagają walkę z wolnymi rodnikami
• żelazo bierze udział w syntezie DNA

Niebezpiecznie niski poziom żelaza we krwi – niedobór żelaza

Stwierdzenie niedoboru żelaza odbywa się poprzez pomiar poziomu żelaza w surowicy krwi. Prawidłowy poziom żelaza we krwi zależy od płci, wykazuje dobowe wahania oraz zmienność w czasie cyklu miesiączkowego u kobiet.

Norma żelaza w organizmie

Poziom żelaza we krwi – norma w μg/dl i μmol/l

• mężczyźni 17,7–35,9 μmol/l, 90–200 μg/dl
• kobiety 11,1–30,1 μmol/l, 60–170 μg/dl

Niski poziom żelaza we krwi – objawy niedoboru żelaza

Niedobór żelaza może wystąpić w wyniku zwiększonej utraty żelaza (krwawienie), zaburzeń wchłaniania żelaza, w stanach zwiększonego zapotrzebowania, nieprawidłowej diety. Niedobór żelaza powoduje niedokrwistość (anemia). Charakterystyczne objawy niedoboru żelaza:

• ciągłe zmęczenie, apatia, bóle głowy, osłabienie koncentracji, obniżenie sprawności intelektualnej
• blada cera, sińce pod oczami, krwawienie z nosa
• łamliwe, wypadające włosy z rozdwajającymi się końcówkami
• kruche, łamliwe paznokcie (podłużne prążki)
• owrzodzenie języka i błony śluzowej w jamie ustnej
• osłabiona odporność na infekcje

Produkty bogate w żelazo

Dieta bogata w żelazo zazwyczaj wystarcza do utrzymania prawidłowego poziomu, jedynie w przypadkach dużego niedoboru trzeba uzupełniać je poprzez suplementację. Żelazo w jedzeniu dostarczane jest w różnej postaci, od której zależy poziom wchłaniania. Żelazo dostarczane z produktami roślinnymi ma wielokrotnie mniejszą wchłanialność niż żelazo w produktach pochodzenia zwierzęcego. Przeciętne zapotrzebowanie na żelazo jest wyższe dla kobiet (zwłaszcza w ciąży) niż dla mężczyzn, jest zależne również od stanu zdrowia, wieku i aktywności fizycznej.

W czym jest żelazo?

• wątroba wieprzowa, cielęca
• kakao
• orzechy pistacjowe, laskowe
• kasza gryczana
• chleb żytni razowy
• wołowina
• jaja kurze
• migdały
• salami
• czekolada
• natka pietruszki
• szpinak
• melasa

Żelazo z produktów roślinnych ma bardzo słabą przyswajalność, którą może zwielokrotnić obecność kwasów, które sprzyjają uwalnianiu żelaza. Może to być witamina C spożywana w produktach albo w formie suplementu.

Doskonały dodatek do posiłku to kiszona kapusta – kwas i witamina C wspomagające wchłanianie żelaza. Niektóre substancje zawarte w produktach spożywczych wiążą żelazo i blokują jego wchłanianie. Takimi produktami są polifenole zawarte w herbacie i kawie oraz kwas fitynowy zawarty w w otrębach zbożowych i roślinach strączkowych (tworzy fityniany).

Uwaga: długotrwała fermentacja zachodząca w chlebie przygotowanym na zakwasie powoduje rozkład kwasu fitynowego. Dlatego żelazo w chlebie na zakwasie jest lepiej wchłaniane (dotyczy to również cynku, miedzi, manganu, kobaltu i innych pierwiastków).

Dieta wegetariańska a żelazo

Wegetarianie nie są narażenie na niedobór żelaza, ale ich zapasy żelaza w organizmie są mniejsze, chociaż w normie. Ryzyko niedoboru istnieje tylko w przypadku zwiększonego zapotrzebowania – utrata krwi, ciąża.

Nadmiar żelaza

Organizm nie reguluje poziomu żelaza poprzez wydalanie nadmiaru, ponieważ nie ma takich mechanizmów. Nadmiar żelaza kumuluje się w organizmie. Nadmiar żelaza rzadko powstaje w wyniku spożycia naturalnych produktów, a w wyniku nieprawidłowej suplementacji. Przedawkowanie żelaza – możliwe skutki:

• depresja
• osteoporoza
• bóle stawów
• zaburzenia hormonalne
• wzrost ryzyka choroby serca
• wzrost ryzyka nowotworów
• hemochromatoza