Niebezpiecznie niski poziom żelaza we krwi

Żelazo we krwi

Żelazo to pierwiastek niezbędny do prawidłowego funkcjonowania organizmu, chociaż jego zawartość w ciele człowieka to ok. 4-5g. Niebezpiecznie niski poziom żelaza we krwi jest groźny dla organizmu. Żelazo przetworzone z pokarmów jest wchłaniane w dwunastnicy oraz w jelicie cienkim i magazynowane w szpiku kostnym, wątrobie i w śledzionie. Poziom żelaza bada się poprzez sprawdzenie jego zawartoście we krwi. Żelazo za niskie grozi wieloma konsekwencjami i konieczna jest w tym przypadku konsultacja lekarza.

Rola żelaza w organizmie

  • żelazo zawarte w hemoglobinie we krwi wiąże tlen w płucach i transportuje go do wszystkich komórek
  • żelazo w szpiku kostnym jest wykorzystywane do produkcji czerwonych krwinek
  • jako składnik mioglobiny (białko występujące w mięśniach) umożliwia pobieranie tlenu niezbędnego do pracy mięśniach
  • wspomaga pracę układu nerwowego
  • wspomaga pracę układu odpornościowego
  • właściwości przeciwutleniające żelaza wspomagają walkę z wolnymi rodnikami
  • żelazo bierze udział w syntezie DNA

Niebezpiecznie niski poziom żelaza we krwi – niedobór żelaza

Stwierdzenie niedoboru żelaza odbywa się poprzez pomiar poziomu żelaza w surowicy krwi. Prawidłowy poziom żelaza we krwi zależy od płci, wykazuje dobowe wahania oraz zmienność w czasie cyklu miesiączkowego u kobiet.

Norma żelaza w organizmie

Poziom żelaza we krwi – norma w μg/dl i μmol/l

  • mężczyźni 17,7–35,9 μmol/l, 90–200 μg/dl
  • kobiety 11,1–30,1 μmol/l, 60–170 μg/dl

Niski poziom żelaza we krwi – objawy niedoboru żelaza

Niedobór żelaza może wystąpić w wyniku zwiększonej utraty żelaza (krwawienie), zaburzeń wchłaniania żelaza, w stanach zwiększonego zapotrzebowania, nieprawidłowej diety. Niedobór żelaza powoduje niedokrwistość (anemia). Charakterystyczne objawy niedoboru żelaza:

  • ciągłe zmęczenie, apatia, bóle głowy, osłabienie koncentracji, obniżenie sprawności intelektualnej
  • blada cera, sińce pod oczami, krwawienie z nosa
  • łamliwe, wypadające włosy z rozdwajającymi się końcówkami
  • kruche, łamliwe paznokcie (podłużne prążki)
  • owrzodzenie języka i błony śluzowej w jamie ustnej
  • osłabiona odporność na infekcje

Produkty bogate w żelazo

Dieta bogata w żelazo zazwyczaj wystarcza do utrzymania prawidłowego poziomu, jedynie w przypadkach dużego niedoboru trzeba uzupełniać je poprzez suplementację. Żelazo w jedzeniu dostarczane jest w różnej postaci, od której zależy poziom wchłaniania. Żelazo dostarczane z produktami roślinnymi ma wielokrotnie mniejszą wchłanialność niż żelazo w produktach pochodzenia zwierzęcego. Przeciętne zapotrzebowanie na żelazo jest wyższe dla kobiet (zwłaszcza w ciąży) niż dla mężczyzn, jest zależne również od stanu zdrowia, wieku i aktywności fizycznej.

W czym jest żelazo?

Żelazo z produktów roślinnych ma bardzo słabą przyswajalność, którą może zwielokrotnić obecność kwasów, które sprzyjają uwalnianiu żelaza. Może to być witamina C spożywana w produktach albo w formie suplementu.

Doskonały dodatek do posiłku to kiszona kapusta – kwas i witamina C wspomagające wchłanianie żelaza. Niektóre substancje zawarte w produktach spożywczych wiążą żelazo i blokują jego wchłanianie. Takimi produktami są polifenole zawarte w herbacie i kawie oraz kwas fitynowy zawarty w w otrębach zbożowych i roślinach strączkowych (tworzy fityniany).

Uwaga: długotrwała fermentacja zachodząca w chlebie przygotowanym na zakwasie powoduje rozkład kwasu fitynowego. Dlatego żelazo w chlebie na zakwasie jest lepiej wchłaniane (dotyczy to również cynku, miedzi, manganu, kobaltu i innych pierwiastków).

Dieta wegetariańska a żelazo

Wegetarianie nie są narażenie na niedobór żelaza, ale ich zapasy żelaza w organizmie są mniejsze, chociaż w normie. Ryzyko niedoboru istnieje tylko w przypadku zwiększonego zapotrzebowania – utrata krwi, ciąża.

Nadmiar żelaza

Organizm nie reguluje poziomu żelaza poprzez wydalanie nadmiaru, ponieważ nie ma takich mechanizmów. Nadmiar żelaza kumuluje się w organizmie. Nadmiar żelaza rzadko powstaje w wyniku spożycia naturalnych produktów, a w wyniku nieprawidłowej suplementacji. Przedawkowanie żelaza – możliwe skutki: