Osteoporoza

Osteoporoza (zrzeszotowienie kości) jest to choroba ogólnoustrojowa metaboliczna kości, z powodu której obniża się masa tkanki kostnej oraz występują zaburzenia jej konstrukcji z następstwem wzrostu podatności na złamania.

Przyczyny osteoporozy

Masa tkanki kostnej rośnie od początku życia i osiąga swoje maximum (szczytowa masa kości) ok. 30-35 roku życia. Po tym okresie następuje stopniowy jej spadek. Kobiety osiągają szczytową masę kostną mniejszą niż mężczyźni, ale do okresu menopauzy są chronione przed osteoporozą przez wysokie stężenie estrogenów. W osteoporozie dochodzi do znacznego zachwiania równowagi między tworzeniem a resorpcją tkanki kostnej. Struktura kości staje się mniej zbita.

Pierwsze stadium choroby to tzw. osteopenia czy niewielka utrata masy kostnej, następnie stopniowo dochodzi do kontynuacji zmniejszania gęstości kości. Ubytek kości to jest naturalny, normalny proces u ludzi dorosłych toczący się w ich kościach z upływem wieku, kiedy przeważają procesy resorpcji (utraty kości) kości nad procesami ich budowy.

Wraz ze starzeniem się społeczeństwa rośnie liczba osób z osteoporozą i jej powikłaniami. Choroba najbardziej dotyka kobiety w wieku po menopauzie i nawet 30% tej grupy wiekowej może mieć osteoporozę. W tym wieku spada produkcja estrogenów nawet o połowę. Narażenie wzrasta u kobiet palących oraz pijących. W dodatku dotyka ona również starszych mężczyzn i młodsze kobiety, np. będące w ciąży, karmiące, a nawet bardzo szybko rosnące dzieci.

Objawy osteoprozy

Pierwsze oznaki choroby niestety są już jej powikłania w postaci złamań:

  • kompresyjne złamania kręgów pod naporem „ciężarów” znajdujących się nad nimi
  • złamanie dalszej nasady ości promieniowej (koniec przy nadgarstku)
  • złamanie kości udowej, głównie szyjki kości udowej.

W wyniku wielokrotnych złamań dochodzi do deformacji szkieletu, ujawnia się łukowate wycięcie odcinka piersiowego kręgosłupa do tyłu (kifoza piersiowa).

Objawy odczuwalne pojawiają się, gdy choroba jest już w pełni rozwinięta:

  • bóle stawowe i kostne (okolice pleców i kręgosłupa w odcinku piersiowym i lędźwiowym oraz w okolicy bioder
  • skrzywienie sylwetki ciała (z tendencją pochylania do przodu)
  • obniżenie wzrostu
  • pojawienie się złamań nawet przy niewielkich urazach (np. podczas przewrócenia się)
  • bóle nasilające się w ciągu dnia, a ustępujące w nocy
  • bóle promieniujące do kończyn górnych i dolnych

W wyniku zmian osteoropotycznych, z powodu niewielkich urazów mechanicznych dochodzi do:

  • złamań kości przedramienia w okolicy nadgarstka
  • złamań szyjki kości udowej
  • złamań kości kręgosłupa w okolicy odcinka piersiowego dolnego lub lędźwiowego

U niektórych kobiet jednym z objawów jest pojawiający się dość widocznie tzw. wdowi garb
czyli łukowate wygięcie odcinka piersiowego kręgosłupa (nadmierna kifoza piersiowa).

Diagnostyka osteoporozy

Podstawowe badanie to densytometria, czyli pomiar gęstości mineralnej kości przy pomocy aparatu densytometru (DEXA). Pomiar ten musi być wykonany w odcinku lędźwiowym kręgosłupa lub górnej części nasady kości udowej.

Wskazania do badań densytometrycznych:

  • gdy w rodzinie występowała osteoporoza, złamania osteoporotyczne
  • złamania kości
  • siedzący tryb życia lub uprawianie sportu wyczynowego
  • nadużywanie alkoholu i tytoniu
  • stosowanie sterydów
  • wczesny początek menopauzy
  • przy chorobach tarczycy, nerek, wątroby

Inne badania

  • badanie krwi i moczy w celu sprawdzenia poziomu wapnia
  • badania rentgenowskie kości- ukazuje istotne zmiany, gdy utrata tkanki kostnej sięga kilkudziesięciu procent
  • badania przesiewowe w kierunku osteoporozy

Leczenie osteoporozy

Zmian kostnych nie można cofnąć, można jedynie zahamować zmiany zachodzące w kościach. Celem wzmocnienia kości pomocna może być odpowiednia dieta, aktywność fizyczna, rezygnacja z używek, kąpiele słoneczne, zmniejszać ryzyko upadku.

Podawanie leków hamujących uwalnianie wapnia z kości oraz leki zwiększające przyrost kalcytoniny we krwi, hormonu regulującego gospodarkę wapniową w organizmie wraz z suplementacją witaminą D i wapniem.

Można niektórym kobietom (jak nie ma przeciwwskazań) podawać hormonalną terapię zastępczą (HTZ).

Więcej na temat osteoporozy – Podział, profilaktyka i leczenie osteoporozy