Warzywa krzyżowe, rośliny krzyżowe

Żywieniowców i dietetyków zachwycają niezwykłe właściwości roślin krzyżowych, które stanowią pewną grupę, rodzinę roślin, do których można zaliczyć warzywa kapustne, liściowe oraz rzepakowe, niektóre rośliny oleiste oraz przyprawy. W warzywach krzyżowych odkryto wiele prozdrowotnych właściwości, które przede wszystkim zawdzięczają dużej zawartości białka, błonnika pokarmowego, witamin i minerałów, zawierają również glukozynolany i produkty ich rozpadu, które nadają tej grupie roślin charakterystyczny zapach i smak.

Rośliny krzyżowe

Brokuły, kalafior, jarmuż, brukselka, kapusta (wszystkie rodzaje), rzodkiewka, rzepa, rzepak (najczęściej spożywany jako olej), boćwina oraz gorczyca, rukiew wodna i chrzan.

Warzywa krzyżowe – działanie zdrowotne

Rośliny te przynoszą świetne efekty w profilaktyce przeciwgrzybiczej, przeciwwirusowej, przeciwmiażdżycowej oraz osteoporozy właśnie z powodu większej niż w mleku zawartości białka, dzięki bardzo dużej zawartości potasu może mieć wpływ na pracę serca, regulację ciśnienia krwi, czyli pracę układu sercowo-naczyniowego oraz parestezje tzw. skurcze łydek. Posiadają dużą zawartość kwasu foliowego, witaminy C, witaminy B oraz witaminy A, które podnoszą odporność organizmu, zwalczają wolne rodniki, pomagają zwalczać miażdżyce, zaś witamina K zmniejsza krwawienia poprzez regulacje krzepliwości krwi przy chorobach hematologicznych oraz zbyt obfitej menstruacji.

Warzywa krzyżowe posiadają również działanie przeciwnowotworowe poprzez zawartość sulforanu oraz indolo-3-karbinolu (powstających w wyniku rozpadu glukozynolanów), który wykazuje właściwości przeciwrodnikowe oraz zawartość przeciwutleniaczy: zeaksantyny, beta-karotenu i luteiny, które są odpowiedzialne za hamowanie szkodliwych dla zdrowia procesów oksydacyjnych. Glukozynolany i produkty ich rozkladu hamują wzrost i rozwój komórek nowotworowych. Rośliny krzyżowe zapobiegają więc powstawaniu nowotworów raka pęcherza moczowego, przełyku, jamy ustnej i krtani, żołądka, płuc, prostaty, jelita grubego, macicy i piersi (dzięki zawartości indoli) zapobiega też zwyrodnieniu plamki żółtej (luteina i zeaksantyna). Obniżenie ryzyka zachorowania na nowotwory szczególnie przejawiają brokuły, kalafior, czerwona kapusta oraz jarmuż.

Związki fitochemiczne zawarte w roślinach krzyżowych oprócz silnego działania przeciwnowotworowego są badane również pod kątem przejawianych zalet w neuropatii cukrzycowej, chorobie Parkinsona, Alzheimera oraz przy chorobach przebiegających z uszkodzeniem mózgu. Analizując ich działanie przeciwnowotworowe, przeciwutleniające, przeciwzapalne i inne – należy zadbać, aby stały się elementem naszej codziennej diety.

Warzywa krzyżowe – ograniczenia

Obok prozdrowotnych właściwości roślin krzyżowych, mają one składniki, które mogą wzbudzać obawy dotyczące niekoniecznie pożądanych niektórych związków, które posiadają w swoim składzie.

Związki te to goitrogeny wpływające na przemianę jodu w organizmie obniżając jego ilość, co może być powodem przerostu prostaty oraz zaburzeń pracy hormonów tarczycy. Substancje te wpływają negatywnie na dostępność jodu dla organizmu, a bez odpowiedniej ilości jodu tarczyca nie może funkcjonować prawidłowo i najczęściej objawia się to niedoczynnością tarczycy.

Wcale nie oznacza to, że należy wyeliminować rośliny krzyżowe z codziennej diety. Trzeba tylko bardziej analizować spożywanie ich ilości i zwracać uwagę na jednocześnie spożywanie z produktami bogatymi w jod, szczególnie przez osoby, które mają stwierdzone problemy z niedoczynnością tarczycy i osoby z grupy ryzyka tych chorób. Na przykład nie należy łączyć brokułów z rybami, bo wówczas nie zapewnimy odpowiedniego przyswojenia jodu zawartego w rybach, nie eliminować również z menu soli jodowanej.

Poprzez gotowanie roślin krzyżowych bez pokrywki można zminimalizować ilość niekorzystnych goitrogenów, ponieważ ulatniają się pod wpływem wysokiej temperatury. Jest to szczególnie dla osób z chorobami tarczycy (np. Hashimoto). Oczywiście osoby przyjmujące w ramach leczenia preparaty jodu nie muszą tak bardzo obawiać się niekorzystnego działania goitrogenów, dlatego nawet u tych chorych nie należy rezygnować ze spożywania warzyw.

Tak jak w przypadku wszystkich innych pokarmów, należy przede wszystkim zachować rozsądek w spożywaniu większej ilości warzyw krzyżowych i dodatków, pamiętając przecież o ich prozdrowotnych i smakowych właściwościach. Warzywa krzyżowe mogą stanowić wartościowy element naszej zbilansowanej, codziennej diety.