Niedoczynność tarczycy – objawy

Niedoczynność tarczycy to choroba, którą wywołuje niedobór hormonów tarczycy, dotykająca przede wszystkim kobiet. Tarczyca to gruczoł umiejscowiony w organizmie z przodu krtani, wytwarzający hormony: tyroksynę (fT4), trijodotyroninę (fT3) i kalcytoninę. Hormony te regulują metabolizm organizmu, wpływają na produkcję ciepła, wytwarzanie białek, rozpad tłuszczu, wpływają na rozwój układu nerwowego. Produkcja hormonów przez tarczycę kontrolowana jest przez hormon tyreotropowy (TSH) produkowany w przysadce mózgowej. Uwalnianie TSH stymulowane jest przez hormon podwzgórza, czyli TRH. Zależność jest wzajemna, wzrost TRH powoduje wzrost TSH, zaś rosnące TSH powoduje wzrost wydzielania hormonów tarczycy. Z kolei wzrost wydzielania hormonów tarczycy wpływa na zahamowanie wydzielania TSH i następuje samoregulacja.

Niedoczynność tarczycy – przyczyny

  • Choroba Hashimoto – przewlekłe autoimmunologiczne zapalenie tarczycy, w jej wyniku dochodzi do rozwoju niedoczynności tarczycy i zmniejsza się produkcja hormonów tarczycy.
  • Operacja usunięcia tarczycy, lub jej części w wyniku różnych chorób (rak tarczycy, choroba Basedowa, choroba Gravesa).
  • Leczenie jodem promieniotwórczym, przeprowadzane w wyniku zachorowania na inne choroby (w tym nadczynność tarczycy).
  • Niedobór jodu w środowisku człowieka.
  • Wrodzona niedoczynność tarczycy.
  • Inne stany zapalne tarczycy.
  • Niektóre leki.

Przyczyną niedoczynności tarczycy może być również niedoczynność przysadki wywołana nowotworem lub urazem. Produkcja TSH jest zbyt mała i nie stymuluje w dostatecznym stopniu wydzielania hormonów tarczycy. Jest to tzw. wtórna niedoczynność tarczycy.

Jeśli podwzgórze nie dostarcza dostatecznej ilości TRH, to wówczas przysadka nie wydziela dostatecznie dużo TSH, a w konsekwencji tarczyca wydziela za mało hormonów. Jest to tzw. trzeciorzędowa niedoczynność tarczycy.

Objawy niedoczynności tarczycy

  • ciągłe uczucie zimna, źle znoszone przez chorego
  • wzrost wagi związany ze spadkiem przemiany materii i rozrostem tkanki tłuszczowej, zaparcia
  • ogólne osłabienie, zaburzenia pamięci, senność, trudność koncentracji, depresja
  • nadmierne rogowacenie skóry, która jest sucha
  • zaburzenia miesiączkowania, spadek libido
  • łamliwe włosy, wypadanie włosów
  • grubsze rysy twarzy – obrzęk twarzy
  • spadek akcji serca – niższe tętno i ciśnienie krwi
  • powiększone serca, może prowadzić do niewydolności krążenia
  • obniżenie tonu głosu, chrypka
  • osłabienie siły mięśni, szybkie męczenie się, zanik mięśni
  • obrzęk szyi (wole proste)

Diagnoza niedoczynności tarczycy

Pierwsze badanie to ocena stężenia TSH we krwi, badanie może zlecać lekarz POZ. Jeżeli poziom TSH przekracza górną granicę normy to wykonuje się pomiar stężenia Tyroksyny (fT4). Jeżeli stężenie fT4 jest niskie, przy podwyższonym TSH, jest to pierwotna niedoczynność tarczycy. Wtórna niedoczynność tarczycy objawia się obniżonym TSH.
Dalsza diagnostyka prowadzona jest w kierunku ustalenia przyczyny niedoczynności tarczycy.

Niedoczynność tarczycy – leczenie

Leczenie niedoczynności tarczycy prowadzone jest poprzez przyjmowanie brakujących hormonów tarczycy w postaci L-tyroksyny (L-T4) . Leczenie prowadzone jest w długim okresie czasu, zwykle dożywotnio.

Niedoczynność tarczycy – dieta

Niedobór jodu (przede wszystkim), żelaza, cynku i selenu wpływa na zaburzenia funkcjonowania tarczycy, dlatego dieta osoby chorej na niedoczynność tarczycy musi uwzględniać produkty zawierające te pierwiastki. Jod dostarczają ryby morskie, żelazo – mięso i podroby, jaja kurze, niektóre warzywa i owoce, selen – ryby, pełnoziarniste produkty zbożowe, rośliny strączkowe, cynk – nasiona lnu, słonecznika, dyni, fasoli, ciecierzyca, czosnek, cebula.

Niestety niektóre cenne warzywa zawierają substancje obniżające poziom jodu – kapusta, jarmuż, kalafior, kalarepa, soja. W tym wypadku dieta powinna uwzględniać większe ilości jodu, zazwyczaj wystarczy stosowanie jodowanej soli kuchennej.

Niedoczynność tarczycy a ciąża

Niedoczynność tarczycy w ciąży wpływa niekorzystnie na rozwój płodu, który w pierwszych tygodniach ciąży w pełni korzysta z hormonów produkowanych przez tarczycę matki. Jeśli niedoczynność tarczycy ciężarnej matki jest nieleczona, może doprowadzić do powikłań, przedwczesnego porodu lub poronienia, wpływa również na rozwój umysłowy dziecka.