Selen – ważny mikroelement

Selen jest mikroelementem niezbędnym dla organizmu, a jego zapas powinien być stale uzupełniany z pożywieniem.

Rola selenu w organizmie

  • bierze udział w tworzeniu antyutleniacza – peroksydazy glutationowej (ogranicza działanie wolnych rodników), chroni serce i czerwone ciałka krwi
  • ważny dla funkcjonowania układu odpornościowego
  • niezbędny do właściwego działania wielu enzymów
  • ważny dla działania tarczycy
  • pomocny przy reumatoidalnym zapaleniu stawów (łagodzi objawy)
  • zmniejsza ryzyko rozwijania się nowotworów
  • wspomaga leczenie depresji

Objawy niedoboru selenu

Niedobór selenu w organizmie może być skutkiem małej zawartości selenu w pożywieniu, zwłaszcza w pokarmach roślinnych uprawianych na glebach ubogich w selen. W takim przypadku oraz przy obniżonym poziomie selenu przy niektórych chorobach niezbędna jest suplementacja

Selen w pożywieniu

  • orzechy
  • słonecznik
  • ryby, owoce morza
  • drożdże (zwłaszcza piwne)
  • podroby
  • produkty zbożowe z pełnego przemiału
  • sól morska, sól kamienna
  • groch, fasola

Zapotrzebowanie na selen jest niewielkie, dla osób dorosłych to ok. 55µg/dobę (mikrogramów na dobę). Witamina C przeciwdziała wchłanianiu, natomiast witamina E wspomaga wchłanianie selenu. Węglowodany w nadmiarze powodują, że selen zawarty w pożywieniu staje się nieprzyswajalny. Najgorsze produkty pod tym względem to słodzone ciasta i inne słodkie produkty zbożowe.

Nadmiar selenu

Stałe przekraczanie dawki ok. 400µg/dobę może prowadzić do zatrucia selenem (selenoza). To rzadkie zjawisko występujące na terenach, gdzie jest duże stężenie selenu w glebie. Objawy selenozy (nadmiaru selenu):

  • depresja
  • nerwowość, emocjonalna niestabilność
  • zaburzenia układu nerwowego
  • nudności i wymioty
  • pocenie się
  • łysienie
  • uszkodzenia paznokci i skóry

Paradoksalnie nadmiar selenu może zwiększać ryzyko wystąpienia choroby nowotworowej – raka piersi.

Selen a tarczyca

Selen jest pierwiastkiem niezbędnym w pracy tarczycy, między innymi wspomaga zamianę hormonu FT4 na FT3. Niedobór selenu może prowadzić do niedoczynności tarczycy. W chorobach tarczycy, w tym chorobie Hashimoto, pojawia się pokusa suplementacji selenu. Przyjmowanie selenu powinno być raczej profilaktyczne, natomiast niezalecane są dawki lecznicze, które są w leczeniu nieskuteczne, a mogą powodować skutki uboczne. Samodzielne (bez konsultacji z lekarzem) stosowanie preparatów zawierających selen jest ryzykowne, ponieważ może prowadzić do przedawkowania i wystąpienia selenozy.

Trzeba podkreślić, że zakres prawidłowego stężenia selenu w organizmie jest dość wąski. Jeśli stężenie jest zbyt wysokie to rośnie ryzyko cukrzycy i chorób układu krążenia. Zbyt niskie stężenie selenu to rosnące ryzyko nowotworów.