Selen – ważny mikroelement
Zawartość podstrony
Selen jest mikroelementem niezbędnym dla organizmu, a jego zapas powinien być stale uzupełniany z pożywieniem.
Rola selenu w organizmie
- bierze udział w tworzeniu antyutleniacza – peroksydazy glutationowej (ogranicza działanie wolnych rodników), chroni serce i czerwone ciałka krwi
- ważny dla funkcjonowania układu odpornościowego
- niezbędny do właściwego działania wielu enzymów
- ważny dla działania tarczycy
- pomocny przy reumatoidalnym zapaleniu stawów (łagodzi objawy)
- zmniejsza ryzyko rozwijania się nowotworów
- wspomaga leczenie depresji
Objawy niedoboru selenu
- osłabienie mięśni
- permanentne zmęczenie
- przeziębienia
- stany zapalne skory, opryszczka
- niepłodność u mężczyzn
Niedobór selenu w organizmie może być skutkiem małej zawartości selenu w pożywieniu, zwłaszcza w pokarmach roślinnych uprawianych na glebach ubogich w selen. W takim przypadku oraz przy obniżonym poziomie selenu przy niektórych chorobach niezbędna jest suplementacja
Selen w pożywieniu
- orzechy
- słonecznik
- ryby, owoce morza
- drożdże (zwłaszcza piwne)
- podroby
- produkty zbożowe z pełnego przemiału
- sól morska, sól kamienna
- groch, fasola
Zapotrzebowanie na selen jest niewielkie, dla osób dorosłych to ok. 55µg/dobę (mikrogramów na dobę). Witamina C przeciwdziała wchłanianiu, natomiast witamina E wspomaga wchłanianie selenu. Węglowodany w nadmiarze powodują, że selen zawarty w pożywieniu staje się nieprzyswajalny. Najgorsze produkty pod tym względem to słodzone ciasta i inne słodkie produkty zbożowe.
Nadmiar selenu
Stałe przekraczanie dawki ok. 400µg/dobę może prowadzić do zatrucia selenem (selenoza). To rzadkie zjawisko występujące na terenach, gdzie jest duże stężenie selenu w glebie. Objawy selenozy (nadmiaru selenu):
- depresja
- nerwowość, emocjonalna niestabilność
- zaburzenia układu nerwowego
- nudności i wymioty
- pocenie się
- łysienie
- uszkodzenia paznokci i skóry
Paradoksalnie nadmiar selenu może zwiększać ryzyko wystąpienia choroby nowotworowej – raka piersi.
Selen a tarczyca
Selen jest pierwiastkiem niezbędnym w pracy tarczycy, między innymi wspomaga zamianę hormonu FT4 na FT3. Niedobór selenu może prowadzić do niedoczynności tarczycy. W chorobach tarczycy, w tym chorobie Hashimoto, pojawia się pokusa suplementacji selenu. Przyjmowanie selenu powinno być raczej profilaktyczne, natomiast niezalecane są dawki lecznicze, które są w leczeniu nieskuteczne, a mogą powodować skutki uboczne. Samodzielne (bez konsultacji z lekarzem) stosowanie preparatów zawierających selen jest ryzykowne, ponieważ może prowadzić do przedawkowania i wystąpienia selenozy.
Trzeba podkreślić, że zakres prawidłowego stężenia selenu w organizmie jest dość wąski. Jeśli stężenie jest zbyt wysokie to rośnie ryzyko cukrzycy i chorób układu krążenia. Zbyt niskie stężenie selenu to rosnące ryzyko nowotworów.
