Stres – objawy fizjologiczne stresu, fazy stresu

Stres (ang. stress – presja) zawsze był i jest obecny w życiu każdego człowieka. Nie ma ludzi, którzy nie doświadczają sytuacji stresowych. Odczuwane i przeżywanie stresu jest bardzo różne u każdego człowieka i każdy inaczej radzi sobie z jego przezwyciężeniem. U każdego człowieka mogą wystąpić inne fazy i objawy stresu.

Co to jest stres?

• Jest to odpowiedź organizmu na zmianę sytuacji życiowych, próba adaptacji do nieznanych, nowych różnych warunków.
• Inny rodzaj stresu to reakcja na agresję, zarówno na fizyczną, psychiczną, słowną.
• Stres powstaje również gdy, stawiane przed nami zadania przewyższają nasze możliwości. Pojedyncze reakcje stresowe nie powinny budzić niepokoju, bo są naturalne, bardziej niebezpieczny może okazać się stres przewlekły, z którym należy zwrócić się do lekarza.

Stres przewlekły jest wtedy, gdy człowiek automatycznie ocenia różne zdarzenia jako zagrożenie.

Fazy stresu

1. Faza alarmu (mobilizacji) jest to etap mobilizacji wobec zagrożenia. Organizm odpiera jakiekolwiek formy agresji wobec siebie i przygotowuje się do obrony. Wewnątrz organizmu dochodzi do reakcji fizycznych tzn. przyspieszenie przepływu krwi w układach krwionośnych mózgu i serca, rozszerzenia naczyń krwionośnych, podwyższenie ciśnienia krwi, wzrostu temperatury ciała. Te zmiany umożliwiają organizmowi szybką reakcję organizmu, podjęcie większego wysiłku, zmniejszają rekcje na ból, przyspieszają reakcje.

2. Faza odporności (adaptacji), polega na wypracowaniu umiejętności radzenia sobie z napotykanymi problemami. Może to być forma ucieczki (odsuwa ją w czasie) lub ataku (usuwa przyczynę). Neuroprzekaźniki przenoszą informacje do komórek nerwowych.

3. Faza wyczerpania – do tej fazy dochodzi, kiedy dwie pierwsze fazy się przedłużają. Organizm nie jest w stanie ciągle mobilizować się w sytuacjach stresowych lub nie wypracowuje odpowiednich umiejętności radzenia sobie w stresie.  Nie jest możliwe, aby organizm był zbyt długo w stanie najwyższego napięcia. Wyczerpaniu ulega energia, która jest potrzebna do podejmowania działań, zmiany biochemiczne w organizmie ustają, a organizm nie wytrzymuje już napięcia. To prowadzi do osłabienia, braku odporności na choroby, zaburzeń psychicznych a nawet w skrajnych przypadkach do śmierci włącznie.

Objawy stresu

Objawy stresu mogą być trochę inne u każdego z ludzi. Nie wszystkie też muszą się ujawniać, czasem występują tylko niektóre symptomy. Rzadko zdarza się, aby ujawniały się wszystkie objawy stresu jednocześnie, ale już jak występuje kilka z nich jednocześnie, to oznacza, że mamy podstawy do diagnozowania stresu.

Objawy stresu ostrego

• złość
• smutek
• zmiany nastroju
• uczucie napięcia
• czasem nadmierne podniecenie
• tiki nerwowe takie jak ogryzanie paznokci, mruganie, drapanie się, kręcenie pasmem włosów, bębnienie palcami o blat itp.
• zbyt szybka lub zbyt głośna mowa
• przyspieszone bicie serca
• wzrost temperatury ciała
• poszerzenie źrenic

Objawy stresu przewlekłego

• kłopoty gastryczne takie jak niestrawność, choroba wrzodowa, zapalenie okrężnicy
• napięcie mięśni
• częste infekcje
• dolegliwości sercowo-naczyniowe
• zmiany skórne (w tym egzema)
• wilgotne dłonie
• biegunka
• duszności
• suchość w ustach
• drżenie rąk, nóg
• nadmierna potliwość
• bóle głowy
• suchość w ustach
• zwiększenie spożycia alkoholu
• nadużywanie środków uspokajających i narkotyków
• trudności w zasypianiu
• rzucanie się w wir działania
• rozluźnienie więzi przyjacielskich
• izolacja od rodziny
• ucieczka w łatwe przyjemności takie jak zakupy, telewizja, internet, gry komputerowe
• podjadanie (szczególnie słodycze i przekąski)
• narastanie sytuacji konfliktowych
• gwałtowne reakcje na zwykłe sytuacje
• poczucie, że ciągle należy coś zrobić, spieszyć się z kimś rywalizować
• zamartwianie się
• napady paniki, lęku, niepokoju
• trudności w skupieniu się i podejmowaniu decyzji

Stres – objawy fizjologiczne

Stres powoduje następujące reakcje fizjologiczne:

• zawroty głowy
• ze strony układu dokrewnego (produkcja hormonu stresu np. kortyzolu)
• suchość w ustach
• wzrost poziomu cukru we krwi
• przyspieszenie oddechu, pogarszanie się wydolności płuc
• objawy ze strony układu krążenia – rośnie ciśnienie krwi, zmniejsza się krzepliwość krwi, spada liczba białych krwinek, setce bije nieregularnie i zbyt szybko, jest obciążone
• objawy ze strony wątroby – tłuszcze i białka zgromadzone w wątrobie, jelitach i skórze zostają rozłożone jako źródło energii (drugie po cukrach)
• objawy ze strony układu trawiennego – żołądek wydziela więcej kwasów, ale wcale nie wpływa to korzystnie na polepszenie trawienia, przy zwiększonym napięciu ściany żołądka są pobudzone i wydzielają więcej kwasu.
• mięśnie są napięte
• zwiększona potliwość w różnych miejscach ciała.

Przeczytaj: Odmiany stresu – walka ze stresem