Borelioza – objawy i leczenie

Borelioza to groźna choroba odkleszczowa, znana dopiero od niedawna. Bakterie wywołujące boreliozę (inna nazwa: choroba z Lyme) wyizolowano niespełna 35 lat temu. Choroba rozpowszechnia się przez ukąszenie kleszcza zarażonego krętkami, dotyczy ludzi i zwierząt. Ugryzienie kleszcza związane jest z przedostawaniem się wydzieliny (śliny, wymiocin) zawierającej bakterie do organizmu człowieka. Ugryzienie kleszcza może być przyczyną innych chorób odkleszczowych. Nieleczona borelioza u ludzi przebiega w trzech etapach:

• Faza wczesna – infekcja miejscowa (zlokalizowana)
• Faza wczesna rozsiana – infekcja rozproszona
• Faza późna – infekcja przewlekła

Objawy boreliozy

Pierwsze objawy boreliozy: Rumień wędrujący („bawole oko”) to najbardziej charakterystyczny objaw boreliozy we wczesnym etapie infekcji miejscowej. Pojawia się po kilku dniach do 3 tygodni po ukąszeniu przez kleszcza. Plama rumieniowa szybko się powiększa i ma charakterystyczne jaśniejsze przebarwienia, a po około 4 tygodniach zanika. Rumień po kleszczu nie występuje we wszystkich przypadkach boreliozy, czasem towarzyszy mu powiększenie lokalnych węzłów chłonnych. Znacznie rzadziej występuje chłoniak limfocytowy skóry, czyli niewielki czerwony guzek, który nieleczony może utrzymywać się bardzo długo. Obydwa objawy wystarczają do rozpoznania boreliozy i rozpoczęcia leczenia antybiotykiem.

We wczesnej fazie infekcji miejscowej występują również objawy podobne do grypy, czyli gorączka, osłabienie, dreszcze.

W drugiej fazie infekcji rozproszonej występują objawy będące skutkiem przedostania się bakterii do krwi i rozprzestrzeniania się po całym organizmie człowieka. Objawem boreliozy w tej fazie może być nawracające zapalenie stawów, zazwyczaj dużych stawów kolanowych, skokowych, łokciowych. Ból i obrzęk stawów ma charakter nawracający z coraz mniejszym nasileniem. Może się ujawnić szybko, nawet 2 tygodnie od ugryzienia przez kleszcza albo późno, nawet po 2 latach.

Kolejny możliwy objaw boreliozy to zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych o łagodnym przebiegu (jedynie ból głowy), porażenie nerwu twarzowego, rzadziej zapalenie mięśnia sercowego.

Faza późna infekcji przewlekłej objawia się zanikowym zapaleniem skóry, które jest najczęściej występującym powikłaniem nieleczonej boreliozy. Skóra robi się cieńsza, widoczne są żyły, chory odczuwa ból stawów, mrowienie. Może wystąpić również łagodne zapalenie mięśni i przewlekłe zapalenie stawów. Na tym etapie u ok. 10-15% chorych występuje neuroborelioza. Borelioza neurotyczna to odmiana, w której bakterie atakują ośrodkowy układ nerwowy. Chory odczuwa silne bóle głowy, ma nudności, wymioty. Inne objawy boreliozy po latach to zaburzenia widzenia, nerwobóle, depresja, upośledzenie słuchu.

Borelioza u dzieci

Rumień pojawia sie rzadko, a inne objawy boreliozy u dzieci są malo charakterystyczne, ale należy zwrócic uwagę na bóle głowy, stawów,  niechęć do zabawy i drażliwość, szybkie męczenie się. Opóźnione rozpoznawanie boreliozy u dzieci skutkuje mniejszymi szansami na wyleczenie.

Rozpoznanie boreliozy

Jeśli występuje rumień wędrujący, to wystarczy aby rozpoznać boreliozę i wdrożyć leczenie, które jest najskuteczniejsze we wczesnym stadium choroby. W tym wypadku potwierdzanie testem jest zbyteczne. Dostępne testy (ELISA, Western-Blott, PCR) nawet przy wyniku negatywnym nie dają stuprocentowej pewności wykluczenia boreliozy.

Leczenie boreliozy

Leczenie boreliozy polega na podawaniu silnych antybiotyków przez 3-4 tygodnie. W zasadzie nie ma potrzeby utrzymywania leczenia antybiotykami przez dłuższy czas lub jego powtarzania.