Chłoniak

Chłoniak, a właściwie chłoniaki to grupa chorób nowotworowych związanych z układem limfatycznym (układ chłonny). Są to nowotwory złośliwe, a tradycyjny podział to chłoniaki nieziarnicze (chłoniaki B-komórkowe oraz T/NK-komórkowe) oraz ziarnica złośliwa (dawniej – chłoniak Hodgkina). Do chłoniaków zaliczana jest również przewlekła białaczka limfatyczna.

Ziarnica złośliwa (chłoniak Hodgkina)

Ziarnica złośliwa (choroba Hodgkina) to nowotwór złośliwy, na który chorują głównie ludzie w wieku 15-35 lat, ale obserwuje się także szczyt zapadalności w wieku ok. 55 lat. Nowotwór ma wiele postaci, a wszystkie mają charakter złośliwy ( o bardzo zróżnicowanym stopniu złośliwości). Przyczyny zachorowania nie są dokładnie znane, ale czynnikiem ryzyka może być mononukleoza zakaźna wywoływana przez wirus Epsteina-Barra. Wirus atakuje limfocyty B i może tam przebywać do końca życia. W pewnych warunkach może doprowadzić do nowotworowej przemiany limfocytów B i rozwoju ziarnicy złośliwej. Oczywiście ziarnica złośliwa nie jest chorobą zakaźną. Inne czynniki ryzyka, to uwarunkowania genetyczne (rodzeństwo chorych na ziarnicę złośliwą), obniżona odporność chorych na AIDS lub w wyniku specjalistycznych kuracji lekami. Ziarnica złośliwa zajmuje kolejne węzły chłonne, a w dalszej fazie rozprzestrzenia się przez układ krwionośny naciekając na narządy spoza układu limfatycznego.

Ziarnica złośliwa (chłoniak Hodgkina) – objawy

Objawy ziarnicy złośliwej mogą przypominać przeziębienie i często są lekceważone przez chorych. Charakterystyczny objaw ziarnicy złośliwej to powiększone węzły chłonne, głównie szyjne, nadobojczykowe, w pachwinach, pod pachami. Powiększenie węzłów chłonnych jest niebolesne i nie poddaje się lekom przeciwzapalnym. Ponadto mogą pojawić się inne objawy (jedynie u niektórych pacjentów):

• gorączka, niepoddająca się lekom przeciwgorączkowym)
• ogólne osłabienie
• utrata wagi ciała
• ból węzłów chłonnych szyjnych, nadobojczykowych pod pachami i w pachwinach występujący po wypiciu alkoholu
• świąd skóry po wypiciu alkoholu ( albo po ciepłej kąpieli)
• przewlekły kaszel (lekceważony przez osoby palące papierosy)
• duszność powysiłkowa (późny objaw)
• objawy niedokrwistości, wyższe OB
• powiększona wątroba (żółtaczka), śledziona

Ziarnica złośliwa (chłoniak Hodgkina) – rozpoznanie i leczenie

Diagnoza stawiana jest na podstawie badań histopatologicznych węzła chłonnego oraz biopsji szpiku kostnego. Ponadto wykonuje się badanie krwi, USG, TK oraz scyntygrafię kości. Zestaw badań niezbędnych do wykonania w danym przypadku zleca lekarz.

Leczenie ziarnicy złośliwej to przede wszystkim radioterapia i chemioterapia dobierana indywidualnie do każdego przypadku, zależnie od stopnia zaawansowania choroby. Przebieg leczenia jest zależny od stadium ziarnicy złośliwej. Po zakończeniu pierwszego etapu leczenia dokonuje się oceny odpowiedzi na leczenie na podstawie badań fizykalnych, laboratoryjnych oraz TK.

Chłoniaki nieziarnicze

Chłoniaki nieziarnicze to choroby nowotworowe układu chłonnego, stanowiące bardzo zróżnicowaną grupę chorób o różnym stopniu agresywności, częstości występowania, różny może być przebieg i obraz kliniczny chłoniaków nieziarniczych, przyczyny oraz rokowania i przyjęta metoda leczenia.

Pod względem agresywności chłoniaki nieziarnicze dzielą się na 3 grupy:

• chłoniaki indolentne (powolne) – rokowania dobre, chłoniaki o wieloletnim przebiegu
• chłoniaki nieziarnicze o agresywnym przebiegu – szybki rozrost komórek nowotworowych, średni czas przezycia leczonych chorych to ok. 4 lata, nieleczonych – kilka miesięcy (np. chłoniak Burkitta)
• chłoniaki nieziarnicze o bardzo agresywnym przebiegu – najrzadsze, ale czas przeżycia w przypadku nieleczenia to maksimum kilka tygodni.

Przyczyny zachorowania na chłoniaki nieziarnicze nie są znane, ale znane są pewne czynniki ryzyka:

• czynniki środowiskowe, zwłaszcza szkodliwe związki chemiczne
• immunosupresja – po przeszczepach narządów
• zakażenia niektórymi wirusami (EBV, HTLV-1, wirus opryszczki typu 8, HCV, HIV) lub np. bakterią helicobacter pylori (chłoniaki w żołądku)
• uszkodzenie odporności i choroby autoimmunologiczne

Chłoniak nieziarniczy – objawy

• powiększone węzły chłonne w okolicy szyi, w pachwinach, pod pachami – niebolesne, wyczuwalnie zbite
• nocne poty
• utrata wagi, niestrawność, ból brzucha
• gorączka
• zmęczenie, osłabienie (objawy niedokrwistości)
• zaburzenia w morfologii krwi
• żółtaczka
• kaszel, duszność, problemy z przełykaniem
• świąd skóry

Wymienione objawy powinny być wskazaniem do badania pod kątem chłoniaka nieziarniczego. Trzeba podkreślić, że chłoniak nieziarniczy często rozwija się w ukryciu i może umiejscowić się w każdym miejscu w organizmie. Stąd wynikają tak różne objawy zależne od lokalizacji chłoniaka nieziarniczego. Bywa tak, że chory trafia do szpitala w zaawansowanym stadium chłoniaka nieziarniczego, z objawami pozawęzłowymi:

• powiększona śledziona i wątroba
• objawy neurologiczne związane z naciekiem na układ nerwowy (ośrodkowy i obwodowy)
• duszność w przypadku zajęcia tkanki płuc
• zespół żyły głównej górnej ( zaatakowane węzły chłonne uciskają żyłę)
• zatkanie dróg oddechowych
• zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych
• niedrożność jelit

Chłoniak nieziarniczy – rozpoznanie i leczenie

Podstawą rozpoznania jest badanie węzła chłonnego lub wycinka narządu zaatakowanego przez chłoniaka. Badanie pozwala ustalić typ histopatologiczny chłoniaka. Ponadto wykonuje się diagnostykę obrazową (USG, TK, MRI, badanie PET), biopsje szpiku kostnego ewentualnie również pobranie płynu mózgowo-rdzeniowego przez punkcje.

Prawidłowe rozpoznanie pozwala na zastosowanie właściwego programu leczenia. Każdy błąd w tym przypadku zmniejsza szanse na wyleczenie.

Leczenie chłoniaków nieziarniczych to skojarzenie chemioterapii i radioterapii wg schematów leczenia dobieranych indywidualnie.