Dna moczanowa – leczenie dietetyczne

Dna moczanowa to choroba w której dochodzi do odkładania kryształów moczanu jednosodowego w płynie stawowym. Zazwyczaj rozpoczyna się od odkładania kryształów w stawie palucha. W takim przypadku mamy do czynienia z chorobą nazywaną podagra.

Osobami, które najczęściej są narażona na chorobę dny moczanowej są mężczyźni po 40 roku życia, bardzo często z nadwagą lub otyłością.

Choroba ta objawia się silnymi bólami stawów wraz z obrzękami i zarumienieniem miejsca dotkniętego tą chorobą. Schorzenie to charakteryzuje się podwyższonym kwasem moczowym w surowicy (powyżej 7 mg%). 

Przyczyną podwyższonego stężenia kwasu moczowego w organizmie mogą być:

• Nieodpowiednia dieta bogata w puryny
• Nadużywanie alkoholu
• Zbyt wysoka podaż cukrów w postaci fruktozy – czyli owoców i napojów słodzonych
• Choroby nowotworowe, niedokrwistość hemolityczna, czerwienica prawdziwa,
• Osoby po przeszczepie przyjmujące leki obniżające odporność – cyklosporynę mogą mieć podwyższone stężenie kwasu moczowego

Dieta w przypadku dny moczanowej budzi wiele kontrowersji. Dotychczasowe zalecenia częściowo zostały obalone i w 2014 roku powstały nowe zalecenia dotyczące odżywiania w tej jednostce chorobowej. 

Celem diety jest redukcja napadów bólowych oraz powstawania nowych złogów kryształów.

Przede wszystkim trzeba pamiętać o kilku podstawowych zasadach:

• Należy całkowicie wyeliminować z diety napoje alkoholowe
• Nie należy stosować diet powodujących bardzo szybką utratę masy. Przy tej chorobie istotna jest redukcja masy w przypadku BMI powyżej 25 (kalkulator BMI), lecz musi być ona łagodna, czyli redukcja powinna wynosić 2-4 kg na miesiąc
• Należy przyjmować odpowiednią ilość płynów – 1,5 – 2 litrów na dobę
• Wykluczone techniki sporządzania potraw to: smażenie
• Zalecane techniki sporządzania potraw to: duszenie, gotowanie, gotowanie na parze, pieczenie z małą ilością tłuszczu, pieczenie w rękawie lub papirusie
• Należy spożywać 4-5 posiłków dziennie.
• Ostatni posiłek należy zjadać na około 3-4 godziny przed snem (zatrzymanie kwasu moczowego zwiększa się w godzinach nocnych).
• Dieta nisko-purynowa powinna zawierać mało tłuszczu, a więcej węglowodanów złożonych (wzmagają wydalanie moczanów).

Z diety całkowicie należy wyeliminować:

• buliony,
• podroby i wędliny,
• konserwy mięsne i rybne,
• ryby z rodziny clupeidae (sardynki, szproty, śledzie),
• niektóre sery (przetwory, sery niebieskie, podpuszczkowe i o wysokiej zawartości tłuszczu),
• tłuszcze zwierzęce (łój, smalec, boczek),
• kukurydza, szczaw, szpinak, rabarbar,
• czekolada,
• marynaty i niektóre przyprawy (np. pieprz, musztarda, i przyprawy korzeniowe).

Dzienna porcja ryby lub mięsa powinna wynosić maksymalnie 100 gramów.

Należy unikać czynników, które mogą wywoływać napady:

• nadmiernego wysiłku fizycznego,
• stresów psychicznych,
• przechłodzenia organizmu,

Spis zalecanych produktów w diecie przy chorobie dny moczanowej, które dostarczają mniej niż 50 mg kwasu moczowego:

• produkty nabiałowe
• produkty zbożowe, ryż
• chude mięso drobiowe np. indyk, kurczak (30g) – ta ilość dotyczy wędlin z tych mięs;
• szynka gotowana
• Warzywa : ogórek, pomidor, biała kapusta, buraki, marchewka, cukinia
• Owoce : jabłka, gruszki, wiśnie, morele, agrest, porzeczki, truskawki, maliny, kiwi, winogrona, pomarańcze, ananas
• Orzechy : włoskie i ziemne,
• Tłuszcze : olej rzepakowy, słonecznikowy, oliwa z oliwek
• Jaja
• Miód, dżem, konfitury – małe ilości

Produkty, które można spożywać okazjonalnie (dostarczają od 50-100 mg kwasu moczowego):

• Ryby: flądra, lin (100 g)
• Mięso i produkty mięsne : kiełbaski i parówki z wieprzowiny i wołowiny (100 g)
• Rośliny strączkowe : soczewica, zielona fasolka, biała fasolka (75g na sucho)
• Warzywa: czerwona kapusta, jarmuż, dynia (200 g)
• Owoce : banan, melon (150 g)
• Grzyby: kurki
• Ziarna słonecznika, ziarno sezamu, orzechy laskowe
• Ryby : halibut, sandacz, tuńczyk (do 100g)
• Produkty, które powinny zostać wykluczone lub spożywane bardzo rzadko (dostarczają >100 mg kwasu moczowego) :
• Mięso : wędliny, cielęcina, wieprzowina, wołowina, jagnięcina, podroby, drób (100 g)
• Ryby : łosoś, dorsz, makrela, pstrąg, karp, sardynki, szczupak, sola, śledź (100 g)
• Warzywa : zielony groszek, kalafior, brokuły, brukselka, papryka, por, szpinak (200 g)
• Grzyby (200 g)
• Skorupiaki : krewetki
• Dziczyzna : gęś, zając,
• Suszone i kandyzowane owoce

Bibliografia:

1. Cymerys M., Rutz-Danielczak A., Pupek-Musialki D., Tykarski A.: Dna moczanowa, w Kliniczny zarys chorób. Podręcznik dla studentów dietetyki, Wydawnictwo naukowe uniwersytetu medycznego im. Karola Marcinkowskiego, Poznań 2013, s. 263-264.
2. Grygiel-Górniak B., Puszczewicz Mariusz J.: Diet in hyperuricemia and gout – myths and facts. Reumatologia 2014; 52, 4: 269–275