Rehabilitacja – kiedy rozpocząć leczenie po doznanym urazie?

Dla odzyskania sprawności po urazie lub chorobie nie zawsze wystarczy pobyt w szpitalu. W większości przypadków wymagana jest rehabilitacja, czyli działania, mające na celu przywrócenie Pacjentowi sprawności lub przynajmniej jej poprawę, w miarę możliwości. Rehabilitację należy rozpocząć w odpowiednim momencie po zakończeniu leczenia szpitalnego, a nawet jeszcze w trakcie pobytu w placówce. Ponadto ważne jest, aby właściwie wybrać rehabilitanta, który specjalizuje się w pracy z określonymi grupami Pacjentów. Od rehabilitacji w znaczącym stopniu zależy, jak szybko wrócimy do pełnej lub maksymalnej dla naszego stanu zdrowia samodzielności.

Czym jest i na czym polega rehabilitacja?

O rehabilitacji mówimy w kontekście kompleksowych działań, które są przeprowadzane na rzecz osób niepełnosprawnych w obszarze fizycznym, ale też psychicznym. Podstawowym i najważniejszym jej celem jest przywrócenie Pacjentowi samodzielności, a w niektórych przypadkach umożliwienie mu prawidłowego funkcjonowania. Cel zazwyczaj jest zależny od rozległości uszkodzenia ciała. Przy niektórych urazach możliwy jest całkowity powrót do zdrowia i stanu przed jego wystąpieniem, w pozostałych przypadkach można ograniczyć dokuczliwe objawy i poprawić ogólny stan zdrowia. Najbardziej trafna definicja rehabilitacji to działania, których cel skoncentrowany jest na osiągnięciu maksymalnie jak najlepszej sprawności konkretnego Pacjenta.

Nie powinno się traktować rehabilitacji jako alternatywnej formy leczenia, którą wdraża się po zakończeniu lub niepowodzeniu zasadniczej terapii. Tak naprawdę najlepiej, kiedy stanowi ona jego element, jest jego kontynuacją lub innym działaniem prowadzonym równocześnie z leczeniem farmakologicznym czy też szpitalnym. Nie zawsze rehabilitacją zajmuje się jeden specjalista. Aby osiągnąć maksymalny efekt, nierzadko współpracę podejmuje kilku z nich, a więc fizjoterapeuci, psycholodzy, pielęgniarki, terapeuci zajęciowi czy logopedzi.

Klasyczny model rehabilitacji

Rehabilitacja medyczna, aby była skuteczna, powinna spełniać kilka warunków. Model współczesnej rehabilitacji opracował profesor Howard Rusk, w Polsce z kolei jego twórcą jest profesor Wiktor Dega. Zakłada on, że rehabilitacja jest powszechna, a więc każdy może z niej skorzystać, niezależnie od swojego statusu materialnego i społecznego. Co do zasady im wcześniej zostaje wprowadzona, tym szybciej i łatwiej można osiągnąć pożądane efekty i zrealizować zamierzone cele. Podkreśla się też kompleksowość rehabilitacji, co oznacza, że proces powrotu do zdrowia jest rezultatem współpracy wielu specjalistów. Należy też zaznaczyć, że skuteczna rehabilitacja jest ciągła. Trwa ona przez odpowiedni, wcześniej ustalony czas, tak długo, bez przerw, aż zostaną osiągnięte cele.

Spełnienie tych czterech warunków zwiększa szanse Pacjenta na powrót do sprawności i samodzielności przy konkretnym schorzeniu lub urazie. Należy jednak pamiętać, że nie w każdym przypadku jest możliwy całkowity powrót do zdrowia. Mimo to, zawsze warto skoncentrować wysiłki na osiągnięciu maksymalnej poprawy zdrowia.

Kiedy rozpocząć rehabilitację? Im wcześniej, tym lepiej

Czy precyzyjnie można określić czas, w którym najlepiej jest rozpocząć rehabilitację? Jest to sprawa indywidualna i zależy od ogólnego stanu zdrowia Pacjenta oraz rozległości uszkodzenia ciała i zmian w organizmie. Trzeba jednak wiedzieć, że rehabilitacja to również konsultacje z psychologiem, które przygotowują Pacjenta do dalszego leczenia. W początkowym okresie po operacji lub po urazie wprowadzane są zazwyczaj ćwiczenia lub zabiegi niewymagające od Pacjenta żadnego wysiłku fizycznego. Wcześnie rozpoczęta rehabilitacja przyśpiesza powrót do samodzielności, a czasami także do pełnej sprawności. Ma to szczególne znaczenie np. dla Pacjentów ze schorzeniami narządu ruchu. Warto zatem zaufać lekarzowi i fizjoterapeucie.

Czasami rehabilitację można rozpocząć już kilka dni po urazie lub operacji. Zdarza się, zwłaszcza u Pacjentów w okresie odległym od urazu, że dobre rezultaty przynosi także rehabilitacja przedoperacyjna. Pozwala usprawnić Pacjenta oraz zredukować zaniki mięśniowe, które zapewne pogłębią się po leczeniu zabiegowym. W trakcie rehabilitacji narządu ruchu stosowane są terapia manualna, kinezyterapia (ćwiczenia gimnastyczne pod okiem terapeuty) i zabiegi fizykoterapii.

Kto może skorzystać z rehabilitacji?

Z rehabilitacji może skorzystać każdy, kto doznał urazu lub choroby, co uniemożliwia mu prawidłowe funkcjonowanie i ogranicza jego samodzielność. Zatem pomocy w powrocie do sprawności potrzebować będzie wielu Pacjentów: takich, którzy doznali złamania ręki lub nogi czy też zmagają się z chorobą przewlekłą, np. stwardnieniem rozsianym. Zazwyczaj jednak o rehabilitacji mówimy w kontekście leczenia i pomocy w powrocie do zdrowia po urazach narządu ruchu, udarze mózgu czy zawale serca.

Rehabilitację po urazie rozpoczynamy możliwie jak najwcześniej. Jest to jednak uwarunkowane rodzajem i rozległością uszkodzenia. Dlatego zasięgnijmy opinii specjalisty w tym zakresie.