Rola rehabilitacji po udarze mózgu

Ilość przypadków udaru mózgu w Polsce wzrasta i niestety coraz częściej ten problem dotyczy również ludzi młodych. O ile jeszcze kilkanaście lat temu była to przede wszystkim choroba osób po 60. roku życia, to obecnie nie dziwi już widok czterdziestolatka, a nawet trzydziestolatka na oddziale udarowym. Na szczęście widać ogromne postępy w metodach rehabilitacyjnych, które w połączeniu z nowoczesną terapią opartą na tradycyjnej medycynie w dużym stopniu zwiększają szanse na powrót do pełnej sprawności osób po udarze.

Kompleksowe działania po udarze mózgu

Każda osoba doznająca udaru mózgu wymaga hospitalizacji, aby ustalić jego etiologię. W szpitalu przeprowadza się szereg badań, dzięki którym można dokonać oceny wszystkich funkcji, a więc ruchowych, czuciowych, mowy, a także odruchów. Konieczne jest również wykonanie tomografii komputerowej lub rezonansu magnetycznego, co pozwala określić rodzaj udaru – czy jest on wynikiem niedokrwienia i wtedy mamy do czynienia z udarem niedokrwiennym, czy też krwotoku, który oznacza udar krwotoczny. Jeżeli jest taka możliwość, to przeprowadza się wywiad z samym pacjentem lub jego rodziną.

Należy podkreślić, że rehabilitację rozpoczyna się w zasadzie natychmiast od wystąpienia udaru mózgu i dlatego tak ważne jest, aby chory jak najszybciej znalazł się w szpitalu. Zespół rehabilitacyjny składa się z wielu specjalistów, nie tylko neurologów i rehabilitantów medycznych, ale również fizjoterapeutów, logopedów, terapeutów zajęciowych, psychologów lub psychiatrów czy pracowników socjalnych. Bardzo często konieczna okazuje się konsultacja z innymi specjalistami, a zwłaszcza z kardiologiem, ortopedą i urologiem. W proces rehabilitacyjny powinna zostać też włączona rodzina pacjenta. Czas i systematyczność trzeba zaś uznać za kluczowe czynniki w dochodzeniu do zdrowia udarowców. Wszelkie działania rehabilitacyjne rozpatruje się indywidualnie, aby je dopasować do rzeczywistego stanu pacjenta.

Wczesna rehabilitacja po udarze mózgu

W tym przypadku chodzi o najszybsze działania, które można, a nawet należy, podjąć jeszcze w pierwszej dobie po przyjęciu do szpitala. Tak zwana rehabilitacja przyłóżkowa udarowców dotyczy niekiedy osób nieprzytomnych i obejmuje przede wszystkim regularne, dość częste zmiany pozycji pacjenta. Najlepiej, jeżeli zmiany pozycji ułożeniowej następują co dwie godziny. Polega to na obracaniu chorego na boki, na plecy, a w przypadku udarowców przytomnych także na brzuch. W ten sposób zabezpiecza się najbardziej narażone na powstawanie odleżyn elementy kostne, czyli potylicę, kość krzyżową, chrząstki uszu oraz pięty. Z kolei w ramach profilaktyki przeciwobrzękowej stosuje się ponadto drenażowe pozycje kończyn, a także ćwiczenia bierne i czynne, które mają na celu poprawić krążenie. Kolejnym elementem wczesnej rehabilitacji jest walka z bolesnymi przykurczami zarówno wiotkimi, jak i spastycznymi. Przykurcze to bardzo często występujący efekt udaru. Warto pamiętać, że o ile przy porażeniu wiotkim nie ma znaczenia kolejność ćwiczonych stawów, to już przy spastycznym na początku zawsze ćwiczy się duże stawy – ta reguła obowiązuje także w późniejszej rehabilitacji poudarowej. W obrębie danego stawu ruch powtarza się mniej więcej 30 razy. Ćwiczenia stawów we wszystkich płaszczyznach mają charakter bierny, kiedy są wykonywane za pomocą wyłącznie siły mięśniowej rehabilitanta albo charakter czynny (bądź bierno-czynny). W ramach rehabilitacji wczesnej stosuje się również pionizację na stole pionizacyjnym, a później przyłóżkową – wcześniej chory musi nauczyć się przyjmować pozycję siedzącą.

Celowość wczesnej rehabilitacji poudarowej

Jeżeli tylko stan chorego jest stabilny, to rehabilitację rozpoczyna się nie później niż 48 godzin po incydencie udarowym. Jedynie poważne powikłania i to zwłaszcza ze strony układu krążenia bądź układu oddechowego mogą nieco przesunąć ten termin. Należy jednak wyraźnie podkreślić, że im wcześniej zaczyna się działania rehabilitacyjne, tym większe szanse na osiągnięcie całkowitej sprawności. Co więcej, kompleksowa rehabilitacja stanowi skuteczny sposób na profilaktykę powikłań bezpośrednio zagrażających życiu, więc automatycznie zmniejsza się prawdopodobieństwo śmierci w pierwszym miesiącu od udaru. Jednocześnie na tym etapie warto wdrożyć innowacyjną terapię opartą na tradycyjnej medycynie i podawać nowoczesny preparat NeuroAiDTM . Badania kliniczne potwierdzają jego wysoką skuteczność, a przy tym doskonały profil bezpieczeństwa. Jeżeli po udarze podaje się NeuroAiD, to znacznie rzadziej dochodzi do działań niepożądanych i najważniejsza kwestia – o 11% wzrastają szanse pacjenta na powrót do samodzielnego wykonywania codziennych czynności po upływie trzech miesięcy, a w przypadku rozpoczęcia kuracji już po 48 godzinach od wystąpienia udaru te szanse wzrastają do 39%.

Kontynuacja działań rehabilitacyjnych

Długość i zakres rehabilitacji poudarowej zależy od skali uszkodzeń mózgu, a tym samym od stopnia niepełnosprawności.  W przypadku problemów z mową konieczne są ćwiczenia z logopedą. Nie można również zaniedbywać kwestii psychiki. Bardzo często się zdarza, że pacjent po udarze mózgu nie może się pogodzić ze swoimi ograniczeniami i pojawiają się u niego objawy depresji. Ważne, aby do tego nie dopuścić, ponieważ w znacznym stopniu stanowi to utrudnienie procesu dochodzenia do zdrowia. Chory traci wtedy zazwyczaj motywację i nie chce współpracować z rehabilitantami. Konsekwencję bywają naprawdę przykre, ponieważ zaniechanie nawet na jakiś czas działań rehabilitacyjnych nie tylko wydłuża okres odzyskiwania sprawności, ale czasami wręcz uniemożliwia osiągnięcie pełnosprawności. Dlatego warto przeprowadzać konsultacje psychologiczne lub psychiatryczne. Po wyjściu ze szpitala osoba po udarze powinna kontynuować systematyczną rehabilitację w zakresie doskonalenia funkcji chodu, sprawności funkcjonalnej porażonej kończyny górnej czy odzyskania funkcji mowy i rozumienia. Bardzo często uzupełnieniem ćwiczeń fizjoterapeutycznych okazują się elementy fizykoterapii. Świetne efekty w uciążliwych zespołach bólowych i przykurczach wykazuje elektroterapia, promieniowanie laserowe, magnetoterapia, zabiegi cieplne albo kriostymulacja, a także różnego rodzaju masaże – począwszy od klasycznych, poprzez wirowe, aż do wodnych. Masaże wykazują niezwykle korzystny wpływ na uregulowanie krążenia oraz niwelowanie napięcia mięśniowego.

Profilaktyka po udarze mózgu

Efektywny program rehabilitacyjny nie może ograniczać się do ćwiczeń i różnego typu zabiegów, ale bardzo istotna okazuje się edukacja chorego oraz jego najbliższych. Ma to na celu uświadomienie pacjentowi, jak ważna jest zmiana stylu życia i żywienia. W profilaktyce wtórnej udaru kluczowe będzie stałe monitorowanie ciśnienia tętniczego i pracy układu sercowo-krążeniowego. Warto pamiętać, że ryzyko kolejnego udaru mózgu wzrasta wraz z nadciśnieniem czy występowaniem migotania przedsionków. Niebezpieczna jest też otyłość wynikająca zazwyczaj z niewłaściwej diety oraz cukrzyca. Chory po udarze powinien zrezygnować z palenia papierosów czy częstego picia alkoholu. Jednocześnie zalecana jest umiarkowana aktywność fizyczna. Oczywiście nie można zaniechać powtarzania ćwiczeń i zabiegów terapeutycznych.