Zatoki przynosowe – rodzaje i funkcje w organizmie

Co to są zatoki i jaką pełnią funkcję?

Zatoki przynosowe to jamy powietrzne łączące się z jamą nosową przez naturalne otwory w jej bocznej ścianie. Dzięki ich obecności głowa jest lżejsza, bo są to wolne przestrzenie (wypełnione powietrzem) w czaszce, które pozwalają nam utrzymywać głowę w pozycji pionowej. W organizmie człowieka jest pięć par zatok: zatoki przynosowe, które obejmują zatoki szczękowe, czołowe i klinowe oraz mniej znane zatoki sitowe (przednie i tylne). Wszystkie znajdują się w części twarzowej czaszki, ale w różnych jej przestrzeniach tworząc z jamami nosa jeden układ pneumatyczny.

Układ beleczek kostnych, które ograniczają zatoki, jest bardzo silną konstrukcją, która obrazowo przypomina budową kratownice. Kiedy powstanie uraz to te kratownice pękają i poprzez to chronią mózg i oczodoły przed urazami mechanicznymi i cieplnymi oraz zwiększają wytrzymałość kości twarzoczaszki.

Funkcje zatok przynosowych

  • Zatoki stanowią ważny zbiornik wdychanego, nawilżonego i oczyszczonego zdrowego powietrza, które jest niezbędne do sprawnego działania układu oddechowego.
  • Kolejna rola to wyrównanie różnic ciśnienia powstałego podczas oddychania.
  • Pełnią też rolę termoizolacyjną i fonetyczna poprzez ochronę ucha wewnętrznego przed przewodzeniem własnego głosu droga kostną.
  • Dzięki zatokom mamy ładną barwę głosu i jego dźwięczność – warto to zaobserwować jak mamy katar, głos staje się natychmiast matowy, brzmi inaczej. Zatoki pełnią również funkcję węchową.

Rodzaje zatok przynosowych

Zatoki przynosowe obejmują najszersze pojęcie, w ich skład wchodzą wszystkie wymienione poniżej zatoki, więc jest to nazwa nadrzędna. Można je opisać jako wypuklenia błony śluzowej wrośnięte od jamy nosowej w otaczające kości, od których przyjmują nazwy. Łączą się z jamą nosową, powstają w organizmie w życiu embrionalnym w drugiej kolejności po zatokach szczękowych, ostateczny ich rozwój trwa do 10-12 roku życia.

  • Zatoki szczękowe, kształtem przypominają piramidę. Umiejscowione są po obu stronach trzonu szczęki, zajmują obszar przy nosie i obejmują aż obszar sięgający pod łuk oczodołów.
  • Zatoki czołowe znajdują się ponad oczodołami, przybierają różnorodne kształty, zdarza się, że występują pojedynczo. Zatoki te przechodzą do dalszych struktur nosa przez przewód nosowo-czołowy. Dzięki temu wydzielina powstająca w trakcie zapalenia może spływać swobodnie. Dolegliwości bólowe dotyczą właśnie zatok czołowych.
  • Zatoki klinowe są usytuowane w trzonie kości klinowej, która graniczą z kością czołową. Bardzo mała odległość tej zatoki od mózgu, może stanowić zagrożenie dla zdrowia w przypadku zapalenia zatoki klinowej.
  • Zatoki sitowe (komórki sitowe) należą do najmniejszych zatok przynosowych. Zbudowane są z niedużych jamek kostnych, przedzielonych blaszkami kostnymi. Komórki sitowe są podstawą dla kości sitowej. Sitowie jest elementem jam nosa, a inaczej mówiąc, jamy nosa przechodzą w sitowie. Jak się ma katar, to jednocześnie ma się zapalenie zatok, z czego nie zawsze zdajemy sobie sprawę. Przy katarze choruje nie tylko nos, ale i całe zatoki i z tego należy zdawać sobie sprawę już przy pierwszych objawach kataru.

Ból zatok to zazwyczaj objaw choroby, zwykle infekcji wirusowej lub bakteryjnej, ale mozliwe są również inne przyczyny.