Ból i uraz kolana – co robić?

Sezon narciarski w pełni, a wraz z nim zwiększone ryzyko urazów. Kolana są obszarem narażonym na duże przeciążenia i w związku z tym istnieje duże ryzyko kontuzji, szczególnie wśród rekreacyjnych sportowców, którzy nie zawsze przykładają wagę do odpowiedniego przygotowania fizycznego.

W porównaniu do biegania narciarstwo jest bezpieczniejszą dziedziną, jeśli chodzi o przeciążenia. Jednak o wiele łatwiej o upadek – kolana wtedy cierpią najczęściej. Zazwyczaj dochodzi do zerwania więzadeł czy uszkodzenia łąkotek. Nie warto bagatelizować pierwszych objawów bólowych i kontynuować jazdy na nartach. Bywa, że ból i opuchlizna mijają po kilku dniach, jednak sama kontuzja nie znika i wymaga koniecznej diagnostyki oraz leczenia [1].

Jakim urazom najczęściej ulega staw kolanowy?

1. Skręcenie kolana – najczęstszy uraz, do którego zazwyczaj dochodzi w skutek biegania po nierównej powierzchni lub w niedobranym obuwiu. Objawia się bolesnością i niestabilnością. Dolegliwości mogą się nasilać podczas wchodzenia po schodach. W trakcie zginania i prostowania kolana może być odczuwalne tarcie/trzeszczenie pod rzepką.
2. Uszkodzenie więzadeł – najczęściej kontuzji ulegają więzadła poboczne. Wyczuwalny jest ból przy dotyku miejsc, w których więzadła przyczepiają się do kości. Nie ma wysięku w stawie, ból odczuwalny jest szczególnie mocno, gdy próbujemy zrotować (skierować do wewnątrz) kolano podczas jego zgięcia.
3. Uszkodzenia łąkotek – dochodzi do nich, gdy przy stabilnej stopie nagle rotujemy kolano (tak jak podczas jazdy na nartach). Uszkodzona łąkotka powoduje ból, gdy chcemy skręcić kolano w zgięciu. Towarzyszyć może temu przeskakiwanie i wysięk w stawie [2].

Jak postępować z urazem kolana w warunkach domowych?

W przypadku bólu doraźnie warto mieć pod ręką doustne niesteroidowe leki przeciwbólowe, zawierające np. deksketorofen. Wpływają one na zmniejszenie stanu zapalnego, przez co łagodzą dolegliwości oraz zmniejszają odczuwanie bólu. Leki z tej grupy są szczególnie skuteczne w łagodzeniu dolegliwości z zakresu układu mięśniowo-szkieletowego. Udowodnione zostało, że leki NLPZ przyspieszają powrót do zdrowia i pełnej aktywności ruchowej. Nie należy ich jednak stosować w przypadku choroby nerek lub wystąpienia w przeszłości krwawienia z przewodu pokarmowego.

W pierwszych dniach od urazu warto zastosować regułę RICE, która stanowi zbiór podstawowych zasad postępowania w przypadku kontuzji układu kostno-stawowego.

R (rest) – odpoczynek. Kategorycznie zabrania się dalszej jazdy na nartach lub desce. Niestety pacjenci zazwyczaj uważają, że „szkoda tracić wyjazd” i jeżdżą dalej, powodując pogłębienie kontuzji.

I (ice) – zimne kompresy i okłady. Należy przykładać je szczególnie w pierwszej dobie, na ok. 15 minut, po czym robić kilka minut przerwy, uważając, by nie przemrozić nadmiernie uszkodzonego obszaru. Takie postępowanie zmniejsza obrzęk i łagodzi ból.

C (compression) – ucisk, wywołany np. opaską elastyczną. Zanim jednak zastosuje się taki zabieg, lepiej skonsultować go z lekarzem ortopedą.

E (elevation) – uniesienie nogi (np. na poduszkach podczas leżenia). Zapewni redukcję obrzęku i usprawni przepływ krwi oraz chłonki [3,4].

Leczenie operacyjne kontuzji

Często, w niewielkich urazach, wystarczające jest leczenie objawowe (przeciwbólowe, przeciwobrzękowe). W przypadku naderwania więzadeł konieczne bywają mało inwazyjne zabiegi artroskopowe lub rekonstrukcyjne. W przypadku gdy kontuzja jest bardzo poważna lub zaniedbana, konieczne może być założenie endoprotezy stawu kolanowego. Należy pamiętać, że niezwłoczna konsultacja ze specjalistą pozwala uniknąć wielu operacji i zapewnić powrót do pełnej sprawności [2,3].

Bibliografia:

[1] – https://www.mp.pl/pacjent/ortopedia/wywiady/223137,kolano-narciarza

[2] – Trzaska T., Najczęstsze urazy stawu kolanowego, Medical Tribune, 2014 (09)

[3] – https://www.mp.pl/pacjent/ortopedia/choroby-urazy/130008,urazy-stawu-kolanowego

[4] – Rogers N., Rowland K., Alternatywa dla doustnych niesteroidowych leków przeciwzapalnych w ostrym urazie w obrębie układu mięśniowo-szkieletowego, Medycyna po Dyplomie, 2011 (10)