Wirus HPV

Wirus HPV to niezwykle zakaźny i często występujący wirus brodawczaka ludzkiego. Jeżeli jesteśmy długotrwale nim zakażeni, to jest główną przyczyną zachorowania na raka szyjki macicy. Chociaż samo zakażenie nie musi prowadzić do zmian chorobowych – to przecież bez obecności wirusa HPV rak szyjki macicy się nie rozwinie.

Spośród ponad stu tysięcy typów wirusa HPV kilka jest naprawdę bardzo groźnych. Są to wirusy tzw. wysokiego ryzyka onkogennego (np. typ 16 i 18). Zakażenie tego typu wirusami jest długotrwałe, w tym czasie wirus mnoży się w obrębie szyjki macicy i nie daje żadnych objawów, które mogą zaniepokoić kobietę. Pomimo tak bezobjawowego przebiegu, zakażenie może prowadzić do zmian przedrakowych a w efekcie także do rozwoju raka szyjki macicy. Te zmiany też nie są jeszcze odczuwane przez kobiety, przynajmniej w takim stopniu, które je zaniepokoją i zmuszą do zgłoszenia się do ginekologa. Jedyna forma wykrycia tych zmian przedrakowych w obrębie szyjki macicy to regularne badania cytologiczne.

Bardzo ważne, wstydliwe problemy pojawiające się zarówno u kobiet, jak i u mężczyzn to zarażenia innymi typami wirusa HPV: 6 i 11. To właśnie one odpowiadają za pojawienie się brodawek zewnętrznych narządów płciowych lub okolic odbytu tzw. kłykcin kończystych, którymi zakażamy się przez kontakt seksualny z osobą zakażoną. Dolegliwości są bolesne i uporczywe, leczenie jest długie, ze skłonnością do nawrotów. Do zakażenia może dojść również wówczas, gdy nie ma żadnych objawów zewnętrznych, a infekcja rozwija się w sposób utajony. Taką formę zakażenia można wykryć tylko poprzez badanie DNA HPV w wymazie.

Profilaktyka wtórna przeciw wirusowi HPV

Profilaktyka wtórna to cytologia, która jeszcze kilka lat temu była jedyną metodą zapobiegania rakowi szyjki macicy. Ta metoda poprzez badanie wykrywa już zmiany, które w następstwie długotrwałego zakażenia HPV już zdążyły się rozwinąć i już wymagają leczenia.

Jeżeli uda się wykryć zmiany przedrakowe tzw. dysplazji szyjki macicy, nazywanej także CIN, a nawet bardzo wczesnych etapów raka, daje szansę całkowitego wyleczenia. Jednak największym problemem jest to, że niewiele kobiet korzysta z regularnych badań cytologicznych, które pozwalają wykryć zmiany w obrębie szyjki macicy, zanim jeszcze przekształcą się w nowotwór.

Profilaktyka pierwotna – szczepienia przeciw HPV

Szczepionka zapobiegająca zakażeniom tym wirusem to unikalna w światowej onkologii możliwość uchronienia się przed rakiem szyjki macicy. Szczepionka chroni przed 4 typami wirusa HPV: dwoma typami o wysokim ryzyku (typ 6 i11) wywołującymi brodawki płciowe, dwom typami o niskim stopniu ryzyka rozwoju raka (typ 16 i 18). Wirusy HPV 16 i 18 odpowiadają aż za 70 procent zachorowań na raka szyjki macicy.

Jeśli kobieta jest zaszczepiona przeciw HPV, to oznacza, że o 70% zmniejsza się jej ryzyko zachorowania na raka szyjki macicy i prawie całkowicie znika zagrożenie zachorowania na brodawki płciowe. To jest ogromny postęp, bo znaczy to, że dzięki wprowadzeniu szczepionek można uchronić wiele kobiet przed utratą życia z powodu tego nowotworu. Szczepionka przeciw HPV jest skuteczna i dobrze tolerowana – co zostało potwierdzone w wielu badaniach klinicznych prowadzonych w wielu krajach.

Aby skutecznie i w pełni zabezpieczyć się przed typami wirusów, przeciwko którym stosujemy szczepionkę, należy podać trzy jej dawki. Druga dawka powinna być podana dwa miesiące po pierwszej a trzeci a po czterech miesiącach. Cały cykl szczepień trwa 6 miesięcy, informację o szczepieniach posiadają lekarze ginekolodzy, pediatrzy i lekarze rodzinni – warto o nią zapytać przy wizycie u tych lekarzy, aby zapobiec często śmiertelnej chorobie.

Jak można się zarazić wirusem HPV

Przede wszystkim przez kontakt seksualny (ponad 90% zakażeń ), ale także przez inne formy współżycia gdzie dochodzi do kontaktu cielesnego. Wirus HPV uwalnia się ze złuszczonymi komórami naskórka i nabłonków (nie zakażamy się przez krew). Może zdarzyć się, że w czasie porodu noworodek zaraża się od chorej matki podczas przechodzenia przez kanał rodny. Matka niedbająca o higienę może zarazić dziecko, nawet poprzez zakażone, brudne ręce.

Zalecenia do szczepienia

• dziewczynki w wieku 11-12 lat oraz dziewczynki i kobiety w wieku 13 do 26 lat
• można szczepić dziewczynki od 9 roku życia oraz chłopców od 9-15 roku życia

Zalecenia, aby szczepić się w tak młodym wieku, wynikają z faktu, że najlepsze efekty profilaktyczne są wówczas, gdy zaszczepimy się przed rozpoczęciem życia seksualnego. Oczywiście można zaszczepić się już po rozpoczęciu współżycia. Przed podaniem szczepionki nie są wymagane żadne wstępne badania, chociaż jest to doskonała okazja dla kobiet, aby wykonać aktualne badanie cytologiczne.

Zresztą zaszczepienie się przeciw HPV nie upoważnia nas w żadnym wypadku do zaprzestania regularnych badań cytologicznych, zawsze istnieje nawet niewielki margines przypadków raka, przed którymi szczepionka nie jest w stanie nas zabezpieczyć w 100%. Szczepionka chroni nas na 5 lat, tyle obserwowano osoby szczepione. Zawsze należy robić cytologię, którą powinny kobiety wykonywać regularnie i bezpłatnie w ramach programów profilaktyki i NFZ od 25 do 59 roku życia.