Podbiał pospolity

Podbiał pospolity (Tussilago farfara) znany przede wszystkim z tego, że łagodzi kaszel i ból gardła, czyli jako składnik syropów i pastylek do ssania. Podbiał to gatunek rośliny z rodziny astrowatych, występuje w Europie, Ameryce Północnej, Azji oraz w Algierii i Maroko. W Polsce też występuje na przeważających obszarach jako podbiał pospolity.

Łodyga podbiału dorasta do wysokości 30 cm, bladozielona lub bladożółta pokryta łuskami i czerwonawymi liśćmi. Cienkie kłącza do długości 1 m. Liście podbiału są duże, z długimi ogonkami sercowato-okrągławe z ząbkowanymi brzegami, pokryte od spodu srebrzystym meszkiem. Kwiaty podbiału w postaci małych żółtych koszyczków na każdej łodydze kwiatostanowej, na brzegach języczkowate kwiaty żeńskie, których jest dużo, w środku są kwiaty obupłciowe kwiaty rurkowe. Owoce to niełupki, duże i nagie z białym kielichowym puchem.

Zanim jeszcze rozwiną się liście pojawiają się kwiaty, które kwitną od marca do maja. Pod koniec kwitnienia pojawiają się liście. Podbiał preferuje gleby gliniaste, miejsca kamieniste, żwirowiska nadrzeczne, osuwiska, skarpy przydrożne, brzegi urwistych rzek. Na polach uprawnych jest traktowana jako chwast.

W farmakologii wykorzystywane są kwiatostany i liście rośliny jako surowiec do produkcji leków takich jak syropy, pastylki do ssania, wyciągi.

Zbiór i suszenie podbiału

Młode, liście dobrze rozwinięte liście, bez plam i ogonków zbierane na wiosnę i w lecie, suszone na powietrzu i w cieniu. Rozkwitające koszyczki kwiatowe bez szypułek suszone możliwie szybko w temperaturze ok. 40 st. C.

Działanie lecznicze podbiału pospolitego jest znane od wieków. Od dawna medycyna ludowa wykorzystywała i wykorzystuje nie tylko antywirusowe, odkażające i antybakteryjne właściwości podbiału, który znany jest też jako panaceum na choroby żołądka. W żylakach podudzi oraz owrzodzeniach stosowano podbiał do okładów. Przy astmie i zapaleniach oskrzeli wykorzystywano jako inhalację dym ze spalanych korzeni tej rośliny na węglu z drzew cytrusowych.

Liście i kwiaty podbiału

Działanie lecznicze wykazują kwiaty i liście podbiału.

Liść podbiału

• substancje czynne, związki kwaśnego śluzu (zmiękczają, powlekają i osłaniają błonę śluzową)
• garbniki ok. 4,5% (działające ściągająco)
• flawonoidy ok. 0,8% między innymi kwercetyna, kemferol (mają właściwości przeciwskurczowe)
• cholina
• sole mineralne bogate w cynk
• gorycze
• trochę olejków eterycznych
• niewielkie ilości trującego alkaloidu pirolizydynowego między innymi senkirkina i tussilagin (to składnik niepożądany)

Kwiat podbiału

• liczne związki flawonoidowe (rutyna, hiperozyd i awikularyna)
• kwas kawowy i ferulowy
• olejek eteryczny, karotenoidy
• związki cukrowe

Działanie lecznicze podbiału

Wewnętrznie stosowane wyciągi z podbiału łagodzą objawy ostrych nieżytów górnych dróg oddechowych, zwłaszcza w ostrych nieżytach górnych dróg oddechowych gardła i oskrzeli.

• likwidują męczący kaszel, ułatwiając odkrztuszanie zalegającej wydzieliny
• zmniejszają ból gardła, przyspieszając regenerację błony śluzowej i łagodząc stan zapalny
• pomagają zwalczać chrypkę (również u palaczy), poprzez pobudzanie wydzielania większej ilości śluzu
• we wszystkich tych dolegliwościach można pić odwary z podbiału, przygotowane z suszonych ziół albo stosować gotowe preparaty nabyte w aptece w postaci tabletek, syropów, skondensowanego soku.

Zewnętrznie stosowane odwary oraz wyciągi alkoholowe

• przemywanie przetłuszczającej się cery
• przykładanie kompresów na czyraki, otarcia skóry, sińce, oparzenia słoneczne, odciski, ropni, owrzodzenia, pękające brodawki u kobiet karmiących, róża
• okłady na bardzo uporczywe bóle głowy
• płukania gardła oraz jamy ustnej w stanach zapalnych gardła i dziąseł;

Jako ciekawostka: świeże liście, ale ugotowane, mogą być aromatycznym dodatkiem do zup i sałatek.

Syrop z podbiału

Kwiaty podbiału skropić lekko spirytusem, a po 30 minutach zasypać cukrem w proporcji podbiał:cukier 2:1. Można użyć do tego słoika, sypiąc warstwami – pierwsza warstwa podbiał, potem naprzemiennie, a ostatnią warstwą powinien być cukier. Przetrzymać kilka godzin na słońcu, a kiedy podbiał puści sok. Schować w ciemne miejsce, ale ciepłe na przykład szafka w kuchni. Po dwóch tygodniach syrop z podbiału jest gotowy. Zlewamy syrop i dodajemy spirytusu dla konserwacji, ale wtedy syrop z podbiału jest tylko dla dorosłych.

Środki ostrożności przy stosowaniu podbiału

Podbiał zawiera związki, które spożywane w nadmiarze mogą uszkodzić wątrobę, dlatego w każdej postaci nie należy stosować ich dłużej niż 4-6 tygodni. Nie należy podawać ich osobom z chorobami wątroby oraz dzieciom do 2 lat i kobietom w ciąży i karmiącym.