Odwodnienie

Woda w przeważającej ilości dostarczana jest do organizmu z zewnątrz w postaci napojów i pokarmów oraz w niewielkiej ilości z syntezy węglowodanów i białek. Zawartość wody w organizmie powinna utrzymywać się na stałym poziomie. Odwodnienie, które najbardziej kojarzy nam się z utratą wody z organizmu, to zaburzenia bilansu wody w organizmie. To dość niebezpieczny stan organizmu, szczególnie jak jest następstwem stanów chorobowych. Skutki odwodnienia są najgroźniejsze u dzieci i u osób starszych.

Odwodnienie może być wynikiem bardzo wysokich temperatur w lecie, kiedy to w czasie upału dostarczana jest do organizmu niewystarczająca ilość wody. Odwodnienie może się zdarzyć w zimie i o każdej innej porze roku, zwłaszcza jak pojawia się jako objaw towarzyszący chorobom, które przebiegają z wymiotami i gorączkę.

Wyróżnia się trzy rodzaje odwodnienia organizmu

• hipotoniczne
• hipertoniczne
• izotoniczne

które między sobą różnią się ze względu na przyczyny, które go wywołuje oraz tym, jakie są proporcje utraconych składników.  Objawy odwodnienia są podobne w każdym przypadku.

Objawy odwodnienia

Najczęściej uwidaczniające się objawy odwodnienia

• silne pragnienie
• utrata wagi
• zaburzenia rytmu serca
• zmiany ciśnienia krwi
• bóle i zawroty głowy
• zaburzenia funkcji poznawczych
• zaburzenia mowy
• spadek masy ciała
• zaburzenia wodno-elektrolitowe
• nudności, wymioty
• parestezja
• skurcze mięśni
• senność
• tachykardia
• podwyższona temperatura ciała

Przy większych ubytkach wody

• utrata mowy
• drgawki
• delirium
• utrata przytomności
• śmierć

Objawy odwodnienia u dziecka

• suche usta, język
• apatia albo drażliwość
• mniejsze napięcie skóry
• zapadnięte oczy i policzki
• płacz bez łez
• u niemowląt – suche pieluchy przez  3 godziny lub dłużej
• osłabienie, senność, apatia
• zaburzenia świadomości
• zmieniony głos, dziecko nie krzyczy
• dziecko nie może pic samodzielnie

Odwodnienie hipertoniczne

Odwodnienie, które występuje na skutek upałów nazywa się hipertonicznym. Podczas utraty wody z organizmu dochodzi do większej utraty wody niż elektrolitów  i wzrostu poziom sodu. Następuje zwiększenie stężenia sodu w osoczu krwi i zmniejsza się objętość płynów pozakomórkowych oraz wewnątrzkomórkowych.

Przyczyny odwodnienia hipertonicznego

• zbyt małe spożycie wody
• pocenie się (utrata wody przez skórę) podczas wysiłku fizycznego lu upału
• przy przewlekłych chorobach nerek, niewydolności – utrata wody z moczem
• upośledzenie odruchu pragnienia

Leczenie odwodnienia hipertonicznego to przede wszystkim ustalenie przyczyny oraz podawanie wody i innych płynów bez zawartości elektrolitów. Jeżeli wyniki badań na to wskazuje, może być konieczne nawadnianie płynami z glukoza lu nawet kroplówką z glukozą.

Profilaktyka odwodnienia hipertonicznego

Regularne badania moczu i stanu nerek,
Nawadnianie organizmu w czasie upałów oraz przy wysiłku fizycznym.

Odwodnienie hipotoniczne

Z odwodnieniem hipotonicznym mamy do czynienia w przypadku, kiedy niedobór wody jest mniejszy niż ilość utraconych elektrolitów. Spada poziom sodu w organizmie, woda z wnętrza pozakomórkowego przenosi się do wnętrza komórki.

Przyczyny odwodnienia hipotonicznego

• biegunki
• wymioty
• przetoki pooperacyjne i jelitowe
• pocenie się oraz utrata wody przez skórę np. w czasie rozległych oparzeń lub chorób z przebiegiem wysokiej gorączki
• utrata wody z moczem, przy chorobach nerek, w przypadku wypicia nadmiernej ilości leków moczopędnych, w chorobach niedoczynności kory nadnerczy
• ubytek elektrolitów w przypadku ran, przebić opłucnej i otrzewnej, przy uszkodzeniach np. wypadkowych.

Przy tego typu odwodnieniach hipotonicznych niezbędne jest, aby uzupełniać w organizmie niedobór sodu. Przy bardzo gwałtownym odwodnieniu organizmu należy niezwłocznie podać chlorek sodu w roztworze najlepiej w postaci dożylnej kroplówki.

Odwodnienie izotoniczne

Odwodnienie izotoniczne polega na ubytku wody z organizmu w takiej samej ilości jak ubytek elektrolitów. W jego skutku zmniejsza się objętość płynu pozakomórkowego przy niezmienionej ilości płynu wewnątrzkomórkowego.

Przyczyny odwodnienia izotonicznego

• biegunka
• wymioty
• nadmierna potliwość albo w czasie upałów, wysiłku albo związana z chorobą nadpotliwości
• brak pragnienia a przez to ograniczone spożycie wody i elektrolitów

W przypadku odwodnienia izotonicznego bardzo istotne jest, aby równomiernie podawać do organizmu wodę i elektrolity. Można przyjmować tabletki z jonami sodu, napoje izotoniczne albo dietę wzbogacić o produkty z potasem i sodem. Wśród produktów z potasem szczególnie należy polecić suszone morele, banany oraz pomidory i ich przetwory.