Gruczoł krokowy a zmiany hormonalne u mężczyzn: co warto wiedzieć o funkcjach tego narządu?

Gruczoł krokowy (prostata, stercz) to narząd należący do męskiego układu rozrodczego. Pełni wiele ważnych funkcji dla zdrowia mężczyzn. Prostata jest wrażliwa na wahania poziomu hormonów płciowych, co wraz z wiekiem się nasila. Dowiedz się, jak hormony wpływają na prostatę.

Testosteron a przerost prostaty

Prostata jest narządem hormonozależnym. Jej funkcja jest kontrolowana głównie przez aktywną postać testosteronu, czyli dihydrotestosteron (DHT). Testosteron jest produkowany przez jądra (w mniejszym stopniu przez nadnercza). W tkankach prostaty znajduje się enzym 5-alfa-reduktaza, który przekształca testosteron do DHT, który wykazuje znacznie silniejsze działanie. DHT wiąże się z receptorami w komórkach prostaty, co stymuluje gruczoł krokowy do produkcji wydzieliny wchodzącej w skład nasienia.

Z wiekiem poziom testosteronu u mężczyzn ulega zmniejszeniu. Mimo tego w komórkach prostaty wciąż odbywa się proces przekształcania testosteronu do DHT. Badania wykazują, że prowadzi to do powiększenia prostaty i jej łagodnego przerostu. [1], [2]

Estrogeny a przerost prostaty

Estrogeny są hormonami kojarzonymi głównie ze zdrowiem kobiet, ale wpływają również na organizm mężczyzn. W niewielkiej ilości są produkowane przez nadnercza oraz przez komórki tkanki tłuszczowej. Z wiekiem wzrasta tendencja do przybierania na masie, z czym może wiązać się wzrost poziomu estrogenów u starszych mężczyzn.

W komórkach prostaty znajdują się receptory dla estrogenów. Badania pokazują, że mogą one wywoływać stan zapalny gruczołu krokowego. Jest to powiązywane z przerostem prostaty. [3]

Wpływ hormonów na prostatę – jak wykorzystać tę wiedzę?

Dzięki badaniom laboratoryjnym i wieloletnim obserwacjom coraz lepiej poznawane są czynniki prowadzące do rozwoju BPH. Informacje o tym, jaką rolę odgrywają hormony, już są wykorzystywane w ukierunkowanej terapii.

• Inhibitory 5-alfa-reduktazy (np. finasteryd) to leki na receptę. Blokują funkcję receptora przekształcającego testosteron do DHT. Dzięki temu dochodzi do zmniejszenia masy prostaty i zmniejszenia dolegliwości związanych z oddawaniem moczu.
• Wyciąg z owoców boczni piłkowanej wykazuje działanie antyandrogenowe, czyli przeciwstawne do męskich hormonów płciowych i może poprawić funkcje związane z oddawaniem moczu. Nie prowadzi do zmniejszenia objętości prostaty. Ten lek na gruczoł krokowy jest dostępny bez recepty, ale jego stosowanie powinno być konsultowane z lekarzem.

Terapie antyestrogenowe są obiecujące w postępowaniu z łagodnym przerostem gruczołu krokowego. Badania nad ich wykorzystaniem wciąż trwają.

Jakie inne czynniki wpływają na choroby prostaty?

Zmiany hormonalne wydają się stanowić główną przyczynę prowadzącą do przerostu gruczołu krokowego. Istnieje szereg czynników, które dodatkowo mogą przyspieszać ten proces:

• uwarunkowania genetyczne,
• otyłość i nadwaga,
• używki – alkohol, papierosy,
• źle zbilansowana i niezdrowa dieta,
• niska aktywność fizyczna,
• duży poziom stresu. [4]

Świadomość o tym, jak wyglądają naturalne hormonalne zmiany w ciele mężczyzn, może pomóc w oswojeniu się z myślą, że choroby prostaty będą prędzej czy później dotyczyły większości z nich. Ważna jest edukacja i uświadamianie o pierwszych objawach chorobowych, bo gwarantuje to szybszą diagnozę i wprowadzenie właściwego leczenia.

Bibliografia

[1]       „Androgen action in prostate function and disease – PMC”. Dostęp: 5 październik 2024. [Online]. Dostępne na: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5902724/

[2]       M. Ng, S. W. Leslie, i K. M. Baradhi, „Benign Prostatic Hyperplasia”, w StatPearls [Internet], StatPearls Publishing, 2024. Dostęp: 5 październik 2024. [Online]. Dostępne na: https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK558920/

[3]       A. Ajayi i K. Abraham, „Understanding the role of estrogen in the development of benign prostatic hyperplasia”, African Journal of Urology, t. 24, nr 2, s. 93–97, cze. 2018, doi: 10.1016/j.afju.2018.01.005.

[4]       „Medycyna po Dyplomie – Leczenie łagodnego rozrostu gruczołu krokowego”. Dostęp: 5 październik 2024. [Online]. Dostępne na: https://podyplomie.pl/medycyna/25833,leczenie-lagodnego-rozrostu-gruczolu-krokowego