Ostre i przewlekłe zapalenie trzustki

Choroby trzustki należą do tych, których nigdy nie wolno lekceważyć, chociaż niektóre objawy mogą wydawać się niegroźne, jak biegunka czy ból brzucha.

Trzustka

Trzustka jest gruczołem umiejscowionym w górnej części jamy brzusznej, za żołądkiem. Zadaniem trzustki jest produkowanie enzymów trawiennych (część zewnątrzwydzielnicza trzustki – amylaza, elastaza, lipaza, nukleaza i inne) oraz wydzielanie hormonów (część wewnątrzwydzielnicza trzustki – insulina, glukagon, amylina, peptyd C, proinsulina i inne).

Choroby trzustki

• torbiele trzustki
• nowotwory trzustki
• zapalenie trzustki (ostre i przewlekłe)

Ostre zapalenie trzustki (OZT) – objawy i leczenie

Ostre zapalenie trzustki powstaje na skutek procesu zapalnego, którego wynikiem jest działanie enzymów już w obrębie trzustki, czyli jej trawienie. Przyczyna ostrego zapalenia trzustki może być nadużycie alkoholu, kamica żółciowa, albo uraz.

Objawy ostrego zapalnie trzustki to nagły silny ból w górnej cześć brzucha, który promieniuje do pleców i utrzymuje się przez kilka dni. Mogą wystapić również nudności i wymioty, biegunka, gorączka, odwodnienie organizmu. W lżejszych postaciach objawy są lekceważone. W ciężkich postaciach obserwuje się spadek ciśnienia krwi, może wystąpić ostra niewydolność nerek lub zespól ostrej niewydolności oddechowej.

Ostre zapalenie trzustki leczy się w warunkach szpitalnych. Konieczna jest kilkudniowa głodówka oraz wprowadzenie dożywiania dojelitowego lub dożylnego. Podaje się leki przeciwbólowe i rozkurczowe. Leczenie jest uzależnione od stanu chorego i wymaga szerszej diagnostyki innych narządów, które mogły zostać zaatakowane przez enzymy trawienne trzustki. Celem leczenia jest najpierw zatrzymanie procesu samotrawienia trzustki oraz wyrównanie zaburzeń czynności serca, nerek, parametrów biochemicznych. Konieczna jest kontrola pod kątem anemii lub cukrzycy oraz ogólnej infekcji. Może być konieczne leczenie operacyjne, czyli wycięcie fragmentu trzustki.

OZT to choroba o śmiertelności ok. 10%, w ciężkiej postaci nawet więcej. Nawet po wyleczeniu może zachodzić potrzeba stosowania insuliny oraz enzymów.

Dieta przy ostrym zapaleniu trzustki

W pierwszym miesiącu po wyjściu ze szpitala zalecana jest dieta lekkostrawna – ryby, nabiał, chude mięso, produkty pozbawione błonnika – przygotowane bez smażenia, przecierane. W drugim miesiącu stopniowa zwiększa się kaloryczność potraw i zawartość tłuszczu i białka. Później dieta jak u zdrowego człowieka, w razie nietolerancji powrót do przecierania potraw.

Przewlekłe zapalenie trzustki (PZT) – objawy i leczenie

Jest to zapalna choroba trzustki, rozwijająca się wiele lat i prowadząca do nieodwracalnych zmian. Przyczyną może być rozwinięcie się ostrego zapalenia trzustki w przewlekłe albo nadużywanie alkoholu. Inne czynniki ryzyka to palenie tytoniu, przyjmowanie niektórych leków, przewlekła niewydolność nerek, czynniki genetyczne.

Najważniejszy objaw przewlekłego zapalenia trzustki to piekący ból brzucha o różnym charakterze, promieniujący do pleców. Uszkodzona trzustka nie wydziela dostatecznej ilości hormonów i enzymów, a to prowadzi do utraty apetytu, biegunki utraty wagi i biegunki tłuszczowej. Ocena funkcjonowania trzustki w testach może być myląca, ponieważ gruczoł ma duże rezerwy czynnościowe. PZT może ujawnić się w testach dopiero po kilku latach, kiedy trzustka jest bardzo znacznie uszkodzona. Duże znaczenie ma wywiad oraz ultrasonografia USG oraz tomografia komputerowa TK, które pozwalają na poznanie przyczyny zapalenia trzustki (na przykład kamicy pęcherzyka żółciowego) oraz ewentualnych powikłań. Rzadziej stosuje się badania endoskopowe.

PZT to rzadka choroba i trudna do prawidłowego diagnozowania, ponieważ nie daje jasnych objawów. Z uwagi na to, że leczenie podejmowane jest już w zaawansowanym etapie choroby, może prowadzić do powikłań: rak trzustki, torbiele, problemy z nerkami, cukrzyca, tętniak.

Leczenie przewlekłego zapalenia trzustki to leczenie farmakologiczne – preparatów (leków) z enzymami w czasie jedzenia oraz leków przeciwzapalnych. Ponadto leki przeciwbólowe oraz leczenie powikłań (np. cukrzycy). W razie braku skuteczności leczenia farmakologicznego oraz przy podejrzeniu nowotworu stosuje się leczenie endoskopowe lub chirurgiczne

Dieta przy przewlekłym zapaleniu trzustki

Wysokokaloryczna dieta bogata w białko, posiłki w mniejszych porcjach 5-6 razy w ciągu doby. Pokarmy tłuszczowe w ilości zależnej od tolerancji chorego. Dieta uzupełniana o witaminy rozpuszczalne w tłuszczach, witaminę C oraz inne witaminy w mniejszym stopniu.