Nadciśnienie tętnicze

Nadciśnienie tętnicze to choroba, którą często rozpoznaje się dopiero w zaawansowanym stadium.

Rozpoznanie nadciśnienia tętniczego

Nadciśnienie tętnicze jest chorobą układu krążenia, którą charakteryzuje podwyższone ciśnienie skurczowe i rozkurczowe krwi. Wg przyjętej w Polsce klasyfikacji o nadciśnieniu mówimy jeśli ciśnienie krwi skurczowe wynosi 140 mmHg i więcej i (lub) ciśnienie rozkurczowe wynosi 90 mmHg i więcej. Chorobę nadciśnieniową rozpoznaje lekarz, jeśli w czasie dwóch wizyt stwierdzi ciśnienie 140/90 mmHg lub większe, albo w czasie jednej wizyty w trakcie dwóch kolejnych pomiarów ciśnienie osiągnie lub przekroczy 180/110 mmHg, o ile nie mają miejsca czynniki podwyższające ciśnienie.

Klasyfikacja nadciśnienia tętniczego (europejska):

  • Ciśnienie krwi optymalne – <120/<80 mmHg
  • Ciśnienie prawidłowe – 120–129/80–84 mmHg
  • Ciśnienie wysokie prawidłowe – 130–139/85–89 mmHg
  • Nadciśnienie stopień 1 (łagodne) – 140–159/90–99 mmHg
  • Nadciśnienie stopień 2 (umiarkowane) – 160–179/100–109 mmHg
  • Nadciśnienie stopień 3 (ciężkie) – ≥180/≥110 mmHg
  • Nadciśnienie izolowane skurczowe – ≥140/<90 mmHg

Nadciśnienie tętnicze – objawy

Nadciśnienie tętnicze może nie dawać żadnych objawów przez dłuższy czas, zwłaszcza w początkach choroby, kiedy nadciśnienie jest niewielkie. Na tym etapie można ją wykryć jedynie przez regularne mierzenie ciśnienia tętniczego. Medycyna opisuje cztery etapy rozwoju nadciśnienia tętniczego, ale dla orientacji potencjalnych chorych wyróżnia się  dwa następujące:

  • nadciśnienie chwiejne – podwyższone ciśnienie waha się, w spokojnej sytuacji może być prawidłowe i wzrastać w czasie stresu
  • nadciśnienie utrwalone – ciśnienie krwi skurczowe i rozkurczowe jest na stałe podwyższone.

Kiedy choroba rozwija się pojawiają się następujące objawy:

W miarę rozwoju choroby wymienione objawy nasilają się i pojawiają się kolejne. Wynikają one z uszkodzeń narządów lub zaburzenia funkcjonowania spowodowanego przez nadciśnienie:

  • obniżenie sprawności intelektualnej
  • obrzęki kończyn
  • zimne kończyny
  • zaburzenia pracy nerek
  • zaburzenia wzroku

Jeśli nadciśnienie tętnicze jest nieleczone, może dojść do przerostu lewej komory serca, rozwoju miażdżycy, uszkodzenia nerek, a w konsekwencji do udaru mózgu lub zawału serca.

Nadciśnienie tętnicze – przyczyny

Opisując przyczyny nadciśnienia tętniczego trzeba wymienić dwa rodzaje nadciśnienia: pierwotne i wtórne.

Nadciśnienie tętnicze pierwotne

Nadciśnienie pierwotne to ok. 90% przypadków nadciśnienia tętniczego i nie ma konkretnej przyczyny. Mówi się o czynnikach genetycznych i środowiskowych, stałej sytuacji stresowej, otyłości, które mogą prowadzić do  wadliwego działania mechanizmów regulujących ciśnienie.

Nadciśnienie tętnicze wtórne

Nadciśnienie wtórne wywoływane jest przez inne choroby, takie jak:

  • choroby nerek
  • zespół Conna
  • zespół Cushinga
  • guz chromochłonny
  • zwężenie aorty
  • hipoglikemia

i wiele innych.

Nadciśnienie tętnicze wtórne mogą wywoływać niektóre leki hormonalne oraz metale ciężkie oraz narkotyki.

Czynniki ryzyka nadciśnienia tętniczego

Rozwój choroby nadciśnieniowej jest stymulowany przez nasz sposób życia:

  • nadużywanie alkoholu
  • otyłość (zwłaszcza brzuszna)
  • palenie papierosów
  • brak ruchu (aktywności fizycznej)
  • zła dieta ( na przykład nadmiar soli, tłuszczu zwierzęcego)

Ryzyko zachorowania rośnie, jeśli ktoś z rodziców lub dziadów choruje lub chorował na nadciśnienie (czynniki genetyczne).

Nadciśnienie tętnicze – leczenie

Kilkakrotne pomiary ciśnienia tętniczego krwi pozwalają na rozpoznanie choroby nadciśnieniowej. Ważne są nie tylko badania w gabinecie lekarskim, ale również w domu. Czasami występuje syndrom „białego fartucha”, co objawia się podwyższonym ciśnieniem na widok białego fartucha lekarskiego, stad istotne są pomiary domowe. Lekarz może również zlecić całodobowe pomiary za pomocą holtera ciśnieniowego (ABPM).

W następnej kolejności konieczne jest stwierdzenie, czy jest to nadciśnienie pierwotne, czy wtórne, a więc potrzebne są dodatkowe badania, w tym także laboratoryjne. Badania te mogą wskazywać na dodatkowe czynniki ryzyka chorób sercowo-naczyniowych. Od wyników tych badań zależy sposób leczenia, który ustala lekarz.

Leki należy przyjmować stale i nie odstawiać ich samowolnie po powrocie ciśnienia do wielkości prawidłowej. Konieczne jest również kilkakrotne, codzienne mierzenie ciśnienia. Oprócz tego konieczna jest zmiana stylu życia w celu eliminowania czynników ryzyka:

  • likwidacja nadwagi ( a tym bardziej otyłości) poprzez zmianę diety (odpowiednia dieta przy nadciśnieniu tętniczym)
  • zwiększenie aktywności fizycznej
  • ograniczenie spożycia sodu w postaci soli kuchennej i zwiększenie spożycia potasu
  • ograniczenie spożycia alkoholu (a nawet rezygnacja)
  • rezygnacja z palenia tytoniu
  • zmiana pracy na mniej stresującą.

Nieleczone nadciśnienie tętnicze może doprowadzić do powikłań w postaci przewlekłej niewydolności nerek, zawału serca, niedokrwiennego udaru mózgu, uszkodzenia lub utraty wzroku i innych.